Er bestaan in de natuur met de zogenaamde “adaptogenen”, planten die de mens op mentaal, lichamelijk en seksueel vlak kunnen versterken. Zeker als je daarnaast een gezonde voeding consumeert, kunnen ze een niet te onderschatten hulp bieden aan de westerse mens voor wie het een uitdaging is om zowel ontspannen te blijven als goed te slapen en sterk te presteren. Hoe kan je de beste keuze maken onder deze adaptogenen met niet zelden “ginseng” in de naam?
Sterke aanpassing
De Russische geleerde Dr. Nicolai Lazarev lanceerde de term “adaptogenen” om de aansterkende eigenschappen van planten zoals Ginseng, Siberische ginseng, Ashwagandha, Rhodiola en Maca te omschrijven als “het verhogen van de weerstand tegen chemische, fysische en biologische stressoren, zonder normale biologische parameters te verstoren”. Adaptogene planten versterken inderdaad op één of andere manier ons aanpassingsvermogen tegen ongunstige, stressvolle omstandigheden en ze doen dit vooral via inwerking op de hersenen en op het hormonale systeem (bijnier, geslachtsklieren, schildklier).
Ashwagandha of “Indische ginseng”
Een adaptogeen met een sterke wetenschappelijke ondersteuning, is ashwagandha (Withania somnifera) of “Indische ginseng”, op voorwaarde dat een wortelextract wordt ingezet, dat is gestandaardiseerd op withanoliden. Zoals de meeste adaptogenen werkt Indische ginseng in op de bij stress overgestimuleerde lichaamsas “hypothalamus-hypofyse-bijnieren”. Dat betekent dat de oversprikkeling in de hersenen, die via de hypofyse de bijnieren bereikt en onder meer leidt tot een verhoogde aanmaak van het stresshormoon cortisol, gedempt wordt. Reken daarbij nog dat ashwagandha ook een affiniteit heeft voor de rustgevende GABA-receptoren in de hersenen, en het is een eerste keuze voor de westerse en verder wel gezonde mens die door een drukke levensstijl:
- stress, zenuwachtigheid, angst en slapeloosheid ervaart
- vermoeid is en een gebrek aan energie vertoont, waarvoor geen lichamelijke oorzaken gevonden worden
- een verminderde weerstand vertoont
- overwerkt is, een “burn out” heeft
- gebrek aan focus ervaart met verminderd geheugen- en concentratievermogen
- een verminderd libido vertoont
- negatief is gestemd
- vroegtijdige ouderdomsverschijnselen vertoont
Ashwagandha is ook interessant voor de sporter die door zware trainingen en/of wedstijden ervaart:
- verminderde uithouding en – sportprestatievermogen
- onvoldoende of te traag herstel na inspanningen
- een te laag testosterongehalte door langdurige inspanningen
Rhodiola of “Nordic ginseng”
Ook rhodiola of rozenwortel (Rhodiola rosea), soms de “nordic ginseng” genoemd, heeft zijn werking in wetenschappelijke studies bewezen. Het accent ervan ligt net zoals bij Ashwagandha op het rustgevende en tegelijk vitaliserende aspect. Rhodiola vermindert het ervaren van zenuwachtigheid, spanningen en de gevolgen daarvan op fysiek vlak. Ook om vermoeidheid, futloosheid en apathie op te vangen en om het prestatievermogen te verbeteren in het werk en tijdens het sporten, wordt deze wortel vaak ingezet. In vergelijking met Ashwagandha heeft rozenwortel meer bewijs dat ze bij “burn out” wel eens de eerste keuze plant zou zijn. Omdat ze daarnaast in de hersenen de afbraak vertraagt van belangrijke neurotransmittors (signaalstoffen) zoals serotonine, dopamine en noradrenaline, wordt ze ook ingezet bij:
- depressiviteit, neerslachtigheid, winterblues
- geestelijk belastend werk, studie, examens, mentale vermoeidheid
- verminderde aanleercapaciteit, verminderd geheugen en concentratievermogen, verminderde coördinatie
Maca of “Peruviaanse ginseng”
Maca (Lepidium peruvianum) is een knolgewas dat wordt geteeld in de Andes , meer dan 4.000 meter hoog, op een rijke, niet geïndustrialiseerde berggrond onder maximale blootstelling aan zon, wind en temperatuurverschillen. Hierdoor slaat maca niet alleen veel micronutriënten op, maar produceert ze ook een paar specifieke “secundaire plantenstoffen”: macaënen en macamiden. Hoewel maca net zoals rhodiola en ashwagandha gevoelens van stress en spanningen kan verlichten en het fysieke en psychische prestatievermogen kan verbeteren, is ze vooral vermaard om haar regulerende werking op zowel het mannelijke als vrouwelijke hormonale systeem. Maca doet dat niet door zelf een hormonale werking uit te oefenen, maar door – via het beïnvloeden van hun receptoren – het effect van testosteron en oestrogenen op de diverse doelorganen te verhogen. Hierdoor behoren tot de belangrijkste toepassingen:
- verminderde vruchtbaarheid bij de man met: te laag spermavolume, te weinig spermatozoïden per ejaculatie en een verstoorde beweeglijkheid van de spermatozoïden
- verminderd libido en erectievermogen van de man (o.a. bij de inname van antidepressiva)
- menopauzale klachten (zoals angst en depressiviteit) en een verminderd libido bij vrouwen
- verminderde vruchtbaarheid bij de vrouw
- premenstrueel syndroom (PMS) bij de vrouw
- goedaardige prostaatvergroting of benigne prostaatvergroting bij de man
Koreaanse of Aziatische ginseng: de “echte ginseng”
De Aziatische Panax ginseng was waarschijnlijk de eerste ginsengsoort die in het westen als adaptogene plant enige faam verwierf. Grote voorwaarde om met succes deze plant in te zetten is dat ze verkregen wordt uit een gecontroleerde teelt zonder pesticiden, waarbij de wortel tot volle wasdom is gekomen (4 à 7 jaar oud) en niet met cafeïne wordt vermengd. Ook geef je deze plant niet zoals de vorige planten als er sprake is van zenuwachtigheid, stress, angst, spanningen en slapeloosheid: daarvoor is ze te stimulerend. Ginseng is vooral aangewezen:
- om vitaliteit te verhogen, het prestatievermogen op alle vlak te verbeteren, voor betere sportprestaties
- voor de ouder wordende en futloze persoon, om vroegtijdige ouderdomsverschijnselen tegen te gaan
- om de weerstand te verhogen bij een zwakke immuniteit en zelfs om acute infecties verlichten
- in de preventie van kanker
- bij diabetes type 2, voor een lagere nuchtere glucosespiegel
- bij verminderd libido en erectievermogen bij de man
- bij menopauzale klachten en verminderd libido bij de vrouw
- bij verminderde doorbloeding, kouwelijkheid
Saffraan, het ”rode goud van Iran”
Dankzij verschillende klinische studies van de laatste jaren, heeft ook saffraan als adaptogeen een goede reputatie verworven. In de eerste plaats verhogen de stampers van deze plant de neurotransmittors serotonine, dopamine en noradrenaline in de hersenen, waardoor ze de eerste keuze is bij depressiviteit en negatieve stemming. Door het binden op de rustgevende GABA-receptoren en door de sterke antioxiderende werking op het hersenweefsel, heeft saffraan ook haar nut bij angst, zenuwachtigheid en slapeloosheid. Verder verbetert ze ook merkbaar het libido (o.a. bij de inname van antidepressiva).
Eleutherococcus senticosus ,“Russische- of Siberische ginseng” : wordt grotendeels dezelfde (maar mildere) eigenschappen toegeschreven als de Aziatische ginseng, met onder meer gunstige effecten op het prestatievermogen, de immuniteit en de suikerstofwisseling. Waar de “yange” Panax ginseng eerder verwarmend werkt, is de “yinne” Siberische ginseng eerder aangewezen als een verkoelend effect gewenst is.
Astragalus membranaceus (Vliezige hokjespeul): hiervan is vooral de immunomodulerende en weerstandsverhogende werking beschreven, waardoor zowel bacteriële als virale luchtwegen- en andere infecties tot de indicaties behoren. Vrij specifiek is ook de hartspier ondersteunende werking, waardoor een zwakke hartfunctie en ouderdomshart ook tot de indicaties behoren.
Schisandra sinensis: adaptogene plant, die vooral de vooral de lever beschermt en de leverfunctie verbetert.
Panax quinquefolius of “Amerikaanse ginseng”: heeft een werking die lijkt op die van Panax ginseng, maar Panax quinquefolius is minder stimulerend, meer ontspannend en meer verkoelend
Conclusie
Als je naast een gezonde levensstijl ook een adaptogene plant wil kiezen die je extra ondersteunt, heb je verschillende mogelijkheden. Wat zijn samenvattend de de beste adaptogenen bij:
- stress, zenuwachtigheid en slapeloosheid: Ashwagandha, Rhodiola en Saffraan
- “burn out” met stress en slapeloosheid: Rhodolia en Ashwagandha
- vermoeidheid, energiegebrek en futloosheid (maar zonder zenuwachtigheid, angst of slaapstoornissen): Koreaanse en Siberische ginseng, Rhodiola, Ashwagandha
- intensief sporten: Koreaanse en Siberische ginseng, Rhodiola, Ashwagandha
- depressiviteit: Saffraan en Rhodiola
- verminderd libido: Maca, Koreaanse en Siberische ginseng, Saffraan
- verminderde vruchtbaarheid, menopauze, voor de ouder wordende man en vrouw: Maca, Koreaanse ginseng, Ashwagandha
- bij zwakke weerstand en infecties: Astragalus, Koreaanse ginseng, Ashwagandha
Geef als eerste een reactie