Andrographis paniculata (Indiase echinacea) en Pelargonium sidoides (Umckaloabo), topduo bij acute luchtwegeninfecties

Dat goed gekozen kruiden in de correcte dosis en kwaliteit ons kunnen helpen in de preventie en de aanpak van winterse infectieziekten, is wetenschappelijk goed onderbouwd. Maar waar echinacea, vlierbes, tijm en eucalyptus vaak met de meeste publiciteit gaan lopen, bestaan er twee kruiden die misschien wel de grootste efficiëntie vertonen: Andrographis paniculata dat in Azië als een zeer belangrijke immuunversterker geldt en Pelargonium sidoides dat in de Zuid-Afrikaanse volksgeneeskunde dé absolute topper is bij luchtwegenklachten. Tijd voor een voorstelling van dit complementair duo.

‘Indiase echinacea’

Het bekendste, maar wellicht ook meest overschatte kruid om de weerstand te versterken, is de wondermooie Echinacea purpurea of rode zonnehoed. Bovendien mogen we in Belgische voedingssupplementen niet eens de in klinische studies aangewende effectieve dosis van echinacea aanwenden. Dan is de bij ons minder gekende Aziatische plant Andrographis paniculata (ook genoemd: Indiase echinacea,  Indiase gentiaan of Kalmegh) een beter alternatief: niet alleen stimuleert deze plant volgens een grote review of overzichtsstudie het afweersysteem een stuk sterker dan echinacea met een betere verlichting van hoest¹, we mogen in een Belgisch voedingssupplement wel de gepaste dosis van dat kruid aanwenden.

De koning van de bitterplanten
Haar werking dankt Andrographis paniculata of Indiase echinacea vooral aan haar bijzondere bitterstoffen: de andrographoliden en andere lactone-bitterstoffen. Niet voor niets wordt deze plant de ‘koning van de bitterplanten’ en ook wel eens ‘indiase gentiaan’ genoemd, omdat ze qua bitterheid haar voet mag zetten naast de gekende bittere gentiaanwortel. Nu oefenen de andropgrapholiden, lactonen en de begeleidende flavonoïden om te beginnen een immuunstimulerende werking uit, waarbij diverse bacteriën, virussen en parasieten worden afgeremd. Andrographis paniculata werkt daarnaast ook anti-inflammatoir of ontstekingswerend, waardoor ze ‘koelend’, koortswerend en pijnstillend werkt bij luchtwegeninfecties. Inmiddels is in een aantal grote overzichtsstudies of ‘systematic reviews’ aangetoond dat de Indiase echinacea zowel de ernst als de duur van diverse luchtwegeninfecties zeer significant vermindert en dit met een duidelijke afname van hoest, hoofdpijn, keelpijn, vermoeidheid en slaapstoornissen^2,3,4.

Umckaloabo

In Zuid-Afrika gelden de dikke wortelstokken van de geraniumachtige plant umckaloabo of Afrikaanse geranium (Pelargonium sidoides) al eeuwen in de volksgeneeskunde als een effectieve remedie bij acute en chronische luchtwegeninfecties. Pelargonium sidoides werd bekend in Europa in 1897, toen een Engelse majoor op rust, die leed aan tuberculose, naar Zuid-Afrika reisde en daar prompt werd genezen door een lokale Zoeloe-medicijnman doormiddel van umckaloabo. Inmiddels weten we dat daar wellicht nog een andere gunstige factor bij kwam kijken:  het feit dat de bloedspiegel van vitamine D van de majoor door het zonnige klimaat de hoogte inging, want een goede vitamine D-spiegel werkt inderdaad beschermend tegen TBC. 

Werkingsmechanisme

De antivirale werking van Pelargonium sidoides berust op het feit dat haar bijzondere bioflavonoïden galluszuur en methylgalluszuur de macrofagen (welbepaalde witte bloedcellen) meer ‘interferonen’ doen produceren. Deze bijzondere signaalstoffen stimuleren de ‘natural killer cells’ (andere witte bloedcellen), die door virussen geïnfecteerde cellen herkennen en deze vernietigen. Door Pelargonium sidoides kunnen bacteriën en virussen zich ook minder stevig vasthechten aan de slijmvliezen van de ademhalingswegen en zich daarop vermenigvuldigen. Ten slotte zorgt umckaloabo ook voor een betere werking van de trilharen , waardoor vocht met daarin gevangen micro-organismen, beter richting keelholte gedreven worden. Inmiddels is in overzichtsstudies^5,6 aangetoond dat deze plant bij neusverkoudheid, sinusitis, bronchitis, amandelontsteking, keelpijn en grippale aandoeningen de klachten merkbaar vermindert en de ziekteduur verkort.

Synergie

De combinatie van Indiase echinacea met umckaloabo is een potente synergie om met succes acute luchtwegeninfecties aan te pakken. Uiteraard kunnen ook de passende voedingsstoffen nog de werking van dit kruidenduo ondersteunen:

• Vitamine D: de algemene immunomodulator waarvoor alle witte bloedcellen receptoren vertonen
• Vitamine A: de vitamine die vooral de integriteit en de afweerkracht van de slijmvliezen bepaalt
• Vitamine C: die de werking van de witte bloedcellen en hun migratie naar een infectiehaard stimuleert en de collageenbarrière tegen oprukkende micro-organismen versterkt
• Zink: dat de uitrijping en de werking van de witte bloedcellen bevordert en dat de intracellulaire vermenigvuldiging van virussen afremt
• Selenium: de partner van zink die ook de werking van witte bloedcellen bevordert met een betere aanmaak van antilichamen en signaalstoffen (cytokines)
• Quercetine: dat de penetratie van virussen in lichaamscellen afremt

1. Wagner L, Cramer H, Klose P, Lauche R, Gass F, Dobos G, Langhorst J: Herbal Medicine for Cough: a Systematic Review and Meta-Analysis. Forsch Komplementmed 2015;22:359-368. doi: 10.1159/000442111
2. Poolsup N, Suthisisang C, Prathanturarug S, Asawamekin A, Chanchareon U. Andrographis paniculata in the symptomatic treatment of uncomplicated upper respiratory tract infection: systematic review of randomized controlled trials. J Clin Pharm Ther. 2004 Feb;29(1):37-45. Review.
3. Coon JT, Ernst E. Andrographis paniculata in the treatment of upper respiratory tract infections: a systematic review of safety and efficacy. Planta Med. 2004 Apr;70(4):293-8. Review
4. Kligler B, Ulbricht C, Basch E, Kirkwood CD, Abrams TR, Miranda M, Singh Khalsa KP, Giles M, Boon H, Woods J. Andrographis paniculata for the treatment of upper respiratory infection: a systematic review by the natural standard research collaboration. Explore (NY). 2006 Jan;2(1):25-9. Review.
5. Agbabiaka TB, Guo R, Ernst E. Pelargonium sidoides for acute bronchitis: A systematic review and meta-analysis. Phytomedicine 2008;15(5):378-85.
6. Timer A, Günther J, Rücker G, Motschall E, Antes G, Kern WV. Pelargonium sidoides extract for acute respiratory tract infections. Cochrane Database Syst Rev 2008;16(3):CD006323.