Na een lang groeiproces is de productie van biologische zuivelproducten intussen al vrij goed uitgebouwd in de 27 landen van de Europese Unie, waar ook de Europese biowetgeving van kracht is.
Op nationaal vlak is de biologische voedingssector tot nu toe het meest uitgebouwd in Wallonië, maar ook in Vlaanderen worden er heel wat inspanningen op dit gebied ondernomen. Hierbij gaat het bijvoorbeeld niet alleen over melk, boter, kaas of yoghurt die van koeien afkomstig is, want er wordt ook in toenemende mate gebruik gemaakt van zuivelproducten die door geiten- of schapenmelk aangeleverd worden. En bij de eieren blijven de kippen dominant als vaak vrij uitlopende leveranciers.
Uitdagingen
De biologische zuivelsector staat nu echter voor enkele flinke uitdagingen. In de eerste plaats is er natuurlijk het (complexe) prijsverhaal, waarbij een aantal klanten afgehaakt hebben wegens de intussen beruchte prijsinflatie. Zo verkopen sommige biologische producenten hun melk of eieren tijdelijk gedeeltelijk aan de gangbare sector, terwijl andere dan weer volledig van bio dreigen af te stappen.
Na een lange periode van groei is er nu blijkbaar een tijdelijke correctie in de biologische voedingswereld aan het plaatsvinden. Toch mag dit niet als excuus gebruikt worden om belangrijke structurele maatregelen na te laten.
0-BTW-Bio
Op internationaal vlak eisen de meeste nationale bio-sectororganisaties in de landen van de Europese Unie (zoals BioForum Vlaanderen) een verlaagd, of zelfs een nul-BTW-tarief op biologische producten, dit om hun meerwaarde op het gebied van gezondheid, leefomgeving en klimaatresistentie financieel te compenseren. In grote lijnen lijkt deze maatregel ons correct, maar de realisatie hiervan dreigt in de meeste landen nog lang aan te slepen.
Vraagzijde
In elk geval zullen de verschillende overheden in hun actieplannen om de aanbodzijde van biologische landbouwproducten te stimuleren, ook bijkomende maatregelen moeten voorzien om de vraagzijde eveneens actief te ondersteunen.
Prijsimago
En hierbij verschijnt opnieuw het prijsverhaal. Zo liggen de prijzen van biologische en gangbare zuivelproducten op dit moment vaak dicht bij elkaar – en dit is een verhaal dat de meeste consumenten nog niet beseffen. Bovendien wees een zeer recent onderzoek van BioWallonie uit dat de prijzen van heel wat producten in gespecialiseerde biologische winkels lager uitvallen dan die van biologische producten in supermarkten. Zo blijken boter en verse geitenkaas goedkoper te zijn in biologische winkels, terwijl eieren op hetzelfde prijsniveau liggen. En in gespecialiseerde biowinkels blijken ook over het algemeen dubbel zoveel Belgische producten te liggen als in supermarkten, en dit voor een gemiddeld gelijkaardige prijs. Voor zuivelproducten is 92 procent van de producten in gespecialiseerde biowinkels afkomstig uit ons land, tegenover 50 procent in de supermarkten.
Krachtige verhalen
Dit zijn dus verhalen – “storytelling” – waarmee de biosector in de nabije toekomst veel actiever zou moeten kunnen uitpakken. En het beeld van een hogere prijs van bio tegenover gangbare producten blijkt in heel wat situaties niet meer met de realiteit te kloppen. Het gaat dus vaak om een imagoprobleem, waarbij de onwaarheden die ook in de massamedia komen, net als “fake news” in toenemende mate aan de kaak gesteld en weerlegd zullen moeten worden.
Samenwerking
Om met krachtige verhalen naar buiten te kunnen treden, zal de biologische zuivelsector zich ook sterker moeten structureren, zoals bijvoorbeeld door het voeder voor koeien, kippen, geiten of schapen zoveel mogelijk op de eigen boerderij te kweken, of in samenwerking tussen verschillende landbouwbedrijven, wat onder meer kan gebeuren in de vorm van een voedercoöperatieve. Bovendien zal het op deze manier ook gemakkelijk worden om duidelijker over een eerlijke prijsvorming te kunnen communiceren – of hoe men na de aftrek van de kosten tot een leef- en werkbaar loon voor de biologische producent kan komen.
Biomeerwaarde Ei
Een fraai voorbeeld van zo’n samenwerkingsverband in de zuivelsector is de Nederlandse Coöperatieve Vereniging Biomeerwaarde Ei, en dit onder het motto “samen sta je sterker en heb je meer greep op de markt”.
“Ons ei, het ei van dichtbij” is eveneens een korte keteninitiatief waarbij de biologische eieren van eigen kippen regionaal worden afgezet. “Deze afzet verloopt voorspoedig en de klantenkring groeit.” Afgelopen januari eindigde dit initiatief dan ook op de tweede plaats bij de verkiezing van Biologisch product van het jaar 2023. “Naast het krijgen van een eerlijke prijs voor onze mooie producten willen we ook laten zien dat het korte keten denken echt mogelijk is in de praktijk. Dit zorgt voor tevreden consumenten die de eieren blijven kopen en dus voor klanten die blijven bestellen.”
En ook de communicatie wordt goed verzorgd. “Bij onze klanten plaatsen wij bijvoorbeeld complete displays met brochures van onze producten. We hebben dan ook gemerkt dat de consumenten hierdoor gemakkelijker de weg naar onze eieren vinden.”
Kalfjes bij de koe
Nog een positief zuivelverhaal is het pioniersproject “Kalfjes bij de koe”, waarbij biologische melkveehouders – ondanks minder inkomsten – experimenteren hoe ze hun zogende kalfjes zo lang mogelijk bij de koe kunnen houden.
Raw Milk
Bij de Raw Milk Company wordt de “rauwe” biomelk dan weer bewerkt zonder deze te verhitten. “Wij halen de verse, nog warme melk op en fermenteren die direct, veilig en lang. In onze zuivel zitten nog levende bacteriën en gisten. Bio-actieve en functionele voedingsstoffen zoals vitaminen, enzymen en eiwitten blijven zo intact. De lokale melk telt weinig vervoerskilometers, hoeft niet gekoeld en daarna weer verwarmd te worden – en is aldus relatief energiezuinig.”
Biozuivel = puur natuur
Nog een andere uitdaging is de opkomst van volledig plantaardige zuivelvervangers, onder druk van de veganistische beweging. Of zoals een biologische melkveehouder nabij het Nederlandse natuurgebied De Weerribben, het uitdrukt : “Ik denk dat we richting consument nog duidelijker moeten uitleggen wat de rol van een dier is in de hele voedselvoorziening. Het eten van dierlijk eiwit uit zo’n biologische keten, daar is niks mis mee.”
Info
Geef als eerste een reactie