Co-enzym Q10 en selenium: topcombinatie in de preventie van hart- en vaatziekten

Steeds meer wetenschappers beseffen dat in de preventie of bij het behandelen van hart- en vaatziekten niet het verlagen van het cholesterolgehalte centraal moet staan, maar wel het afremmen van de chronische laaggradige ontsteking aan de basis. Naast een optimale levensstijl met een gezonde voeding en voldoende bewegen, bestaan er gelukkig heel wat natuurlijke maatregelen om de verschillende facetten van die chronische ontsteking af te remmen. Een duo dat daar een belangrijk steentje toe bijdraagt is co-enzym Q10 en selenium.  


Diverse mogelijkheden

Waar de reguliere geneeskunde zwaar inzet op cholesterolverlagende geneesmiddelen (vooral statines), synthetische ‘anticoagulantia’ of bloedstollingsremmers en ‘anti-aggregantia’ die het verkleven van bloedplaatjes kunstmatig afremmen, hebben we in de complementaire geneeskunde verschillende natuurlijke middelen die de chronische ontsteking aan de basis van atherosclerose of slagaderverkalking afremmen:

  • gefermenteerde knoflook: werkt in op diverse risicofactoren in het proces van atherosclerose (oxidatie van LDL-cholesterol, overdreven bloedplaatjesaggregatie- en adhesie, verlaagde vaatwandelasticiteit, te hoge bloeddruk, te hoog homocysteïne, verkalking…)
  • OPC’s of oligomere procyaniden (zeedenschors, wijnpitten): werken ook in op verschillende risicofactoren, vooral resulterend in een betere microcirculatie en aderlijke bloedsomloop
  • omega-3-vetzuren (visolie, krillolie): remmen algemeen de chronische ontsteking in ons lichaam en de bloedvaten, remmen overdreven bloedplaatjesaggregatie- en adhesie, verlagen triglyceriden en te hoge bloeddruk, helpen het hartritme te reguleren…
  • vitamine K2 (menaquinone-7): remt de kalkaanslag aan de vaatwand
  • vitamine E (tocotriënolen en tocoferolen): remmen de oxidatie van LDL-cholesterol, verlagen de triglyceriden, beschermen als antioxidanten de bloedvaten… met een bijzondere affiniteit voor de hersenbloedvaten
  • vitaminen B6, B9 en B12: verlagen homocysteïne, vrij radicaal dat atherosclerose in de hand werkt
  • kurkuma, groene thee, granaatappel, olijfblad, N-acetylcysteïne en glutathion: beschermen als antioxidanten de bloedvaten en remmen ontstekingsverschijnselen erin

Tot deze indrukwekkende lijst van natuurlijke mogelijkheden, om naargelang de ernst en het individuele geval hart- en vaatziekten te voorkomen of aan te pakken, behoort zeker ook het duo co-enzym Q10 en selenium.

Veelzeggende ‘Kisel-studie’

Dat de combinatie van co-enzym Q10 met selenium inderdaad een interessant duo is om in te zetten in de preventie van hart- en vaatziekten, wordt sterk onderbouwd door de zogenaamde ‘Kisel-studie’. Hiervoor werden 443 gezonde, oudere mannen en vrouwen geselecteerd met een leeftijd tussen de 70 en 88 jaar. De helft ervan nam dagelijks gedurende 5 jaar de combinatie van 200 mg co-enzym Q10 (als ubiquinone) en 200 mcg organische selenium (als seleniumgist) in, de andere helft nam een placebo in. In de groep die het supplementenduo innam, zag men in vergelijking met de placebogroep*:

  • 53 % lagere sterfte door hart en vaatziekten!
  • significant lagere niveaus van het N-terminal proBNP, een belangrijke merker voor verstoorde hartfunctie
  • significant betere hartfunctie op echocardiografie (beeldvorming van het hart)

Dat resultaat overtrof de stoutste verwachtingen en kan nooit verkregen worden met reguliere medicijnen.

Omega-3-vetzuren, in visolie of krillolie, remmen algemeen de chronische ontsteking in ons lichaam en de bloedvaten.

Onderliggende mechanismen

Waarom dit duo zo interessant is voor de bloedsomloop, ligt in de eerste plaats bij co-enzym Q10. Dit is een belangrijke vetoplosbaar intra- en intercellulair antioxidans in het lichaam, dat we voor een deel zelf aanmaken, maar dat ook door de voeding moet aangevoerd worden. Niet alleen beschermt co-enzym Q10 als een ‘direct’ antioxidans (vooral celmembranen, mitochondriën en DNA) tegen schadelijke vrije radicalen, als ‘indirect’ antioxidans helpt ze ook bij de regeneratie van andere antioxidanten zoals vitamine E. Van ubiquinol gaat dan ook een algemeen cytoprotectief (celbeschermend) effect uit, dat zich in de eerste plaats doet gelden ter hoogte van hart- en bloedvaten, maar dat bv ook ter hoogte van het zenuwstelsel belangrijk is. 

Wat co-enzym daardoor specifiek kan betekenen voor hart- en bloedvaten:

  • het remt als antioxidans de vorming de ‘kleverige’ en enige echt schadelijke ‘oxycholesterol’ uit LDL-cholesterol
  • het verbetert als antioxidans de functie van de endotheelcellen van de vaatwand en beschermt ze tegen ouderdomsverschijnselen
  • het bevordert de afscheiding door de vaatwandendotheelcellen van de zeer belangrijke vaatverwijdende en doorbloeding verhogende stof stikstofmonoxide (NO), die helpt de bloeddruk normaal houden
  • het beschermt die stikstofmonoxide (NO) tegen oxidatie en dus tegen inactivatie door vrije radicalen, waardoor het langer actief blijft
  • het remt specifiek de vaatwandontsteking (↓ afname VCAP of Vascular Cell Adhesion Protein)
  • last but not least: co-enzym Q10 staat centraal in de mitochondriale energiewinning van de hartspiercellen, wat betekent dat ze de hartspier efficiënter doet werken met een lagere hartfrequentie en – bloeddruk en met minder hartritmestoornissen

Wat selenium in deze combinatie doet, is iets minder wetenschappelijk onderbouwd, maar er zijn toch verschillende aspecten die bijdragen tot een betere gezondheid van hart- en bloedvaten:

  • het is een onmisbaar mineraal voor diverse antioxiderende stoffen in het lichaam (glutathionperoxidase, thioredoxines, selenoproteïnes). Het draagt dus bij tot de algemene celbescherming en dus ook tot deze van de bloedvatwanden. Zo selenium remt het “verstijven” van de bloedvaten
  • het remt als onderdeel van antioxiderende enzymen de oxidatie van LDL-cholesterol tot de ‘echte slechte’ oxycholesterol
  • het remt als onderdeel van antioxiderende enzymen specifiek de vorming van oxidatieproducten van vetten, de zogenaamde ‘lipidenperoxiden’. Deze stoffen zijn in het bijzonder ongunstig voor de werking van de harstpiercellen. En optimaal seleniumgehalte draagt dus bij tot een goede hartspierfunctie.

Een must bij statines

Heel wat mensen hebben tekorten aan co-enzym Q10 door povere eetgewoonten en eenzijdige diëten, want co-enzym Q10 komt vooral voor in ongeraffineerde (!) oliën, noten en zaden (sesam!), vette vis, gevogelte en kwaliteitsvlees. Ook mensen op vetarme diëten, mensen met een verstoorde opname (zoals bij de ziekte van Cröhn), ouderen en herstellenden na een operatie of ziekte vertonen vaak een gebrek. Maar wie zeer vaak een gebrek vertoont aan co-enzym Q10, zijn de talloze gebruikers van cholesterolverlagende statines in onze leefwereld. Statines verlagen cholesterol door een cruciaal enzym in de cholesterolaanmaak te blokkeren: HMG-Co A reductase. Nu is dat enzym ook een sleutelenzym in de aanmaak van lichaamseigen co-enzym Q10. Wie statines gebruikt, heeft dus vaak te lage bloedspiegels van het beschermende antioxidans co-enzym Q10. En vermits statines ook de aanmaak van seleniumhoudende eiwitten in de lever afremmen, is het nuttig om bij statinegebruik de inname van de combinatie van co-enzym Q10 en selenium aan te raden. Als je daarnaast ook nog extra vitamine D en vitamine K2 aanbeveelt (de productie daarvan wordt ook afgeremd door statines), dan kan je in de meeste gevallen de nevenwerkingen door statines voorkomen of doen verdwijnen, als ze al aanwezig zijn. 

Ubiquinol is beter

Wie antioxidanten slikt zoals de vitaminen C, E of A, staat er waarschijnlijk niet bij stil dat deze stoffen worden ingenomen in hun werkzame of ‘gereduceerde’ vorm. Want pas dan beschikt een antioxidans namelijk over ‘vrije’ elektronen, die kunnen worden ingezet om een schadelijk vrij radicaal te neutraliseren. Zo is het ook met co-enzym Q10: enkel ‘ubiquinol’ of de gereduceerde vorm beschikt over de nodige vrije elektronen en is dus direct werkzaam in het lichaam. Helaas was jarenlang enkel ‘ubiquinone’ of de geoxideerde (lees: opgebruikte) vorm van co-enzym Q10 als voedingssupplement beschikbaar. Die is uiteraard niet slecht maar na inname moet die ubiquinone wel eerst door andere antioxidanten in het lichaam gereduceerd worden om actief te worden en dat verloopt zeker bij 40-plussers heel wat moeizamer. Omdat ubiquinol daarenboven ook nog beter opneemt in de darmen, is dat uiteindelijk de betere keuze.

Selenium in België

Wie in België de gezondheid van de bloedvaten wil verbeteren met het duo ubiquinol (200 mg/dag) en selenium (200 mcg), heeft wel een probleem. We kunnen de Kisel-studie niet reproduceren omdat de Belgische nutriëntenwetgeving als maximale dosis van selenium enkel 105 mcg toelaat. Dat men dergelijke dosisbeperking invoert voor de anorganische selenieten en selenaten, die zich in hogere doses als zware metalen gedragen, is begrijpelijk. Maar de zeer veilige organische seleniumgist wordt helaas in België mee ‘gestraft’ voor de toxiciteit van anorganische selenium. Gelukkig kunnen we vooral met paranoten (‘brazilnoten’) en zonnebloempitten voor extra selenium in de voeding zorgen.

Paranoten

*Alehagen U, Johansson P, Björnstedt M, Rosén A, Dahlström U. Cardiovascular mortality and N-terminal-proBNP reduced after combined selenium and coenzyme Q10 supplementation: a 5-year prospective randomized double-blind placebo-controlled trial among elderly Swedish citizens. Int J Cardiol. 2013 Sep 1;167(5):1860-6. doi:10.1016/j.ijcard.2012.04.156

Geef als eerste een reactie

Geef een reactie

Uw e-mailadres wordt niet gepubliceerd.


*