Koninginnenbrij of ‘Gelée royale’

Krachtvoedsel uit de bijenkorf

Naast propolis, stuifmeelpollen en honing, leveren bijen ons met koninginnenbrij nog een zeer waardevol product aan. Vooral de zeer complete samenstelling en het feit dat de voedingsstoffen in een ‘voorverteerde’, zeer goed opneembare vorm worden aangeboden, maakt koninginnenbrij tot een supervoeding die onder meer het prestatievermogen opkrikt en ouderdomsverschijnselen tegengaat.

Krachtvoer
Koninginnenbrij (ook: koninginnengelei, koninginnenbrood, gelée royale) is een dik, melkachtig kliersecreet, dat wordt geproduceerd door een speciale groep van jonge voedsterbijen uit honing en stuifmeelpollen. Ze bewerken deze substanties met hun kliersecreties tot een goed opneembaar en voorverteerd voedersap, waarmee uitsluitend de koninginnenlarve en de daaruit ontwikkelde bijenkoningin worden gevoed. Dit krachtvoedsel zorgt om te beginnen voor een enorme groei van de koninginnenlarve, die in 6 dagen een 1500-voudige groei kent en waarbij het voortplantingssysteem tot volle ontwikkeling komt en een bijenkoningin tot volle wasdom komt. Verder laat koninginnenbrij de bijenkoningin toe dagelijks tot 2000 eieren te leggen (3 maal het eigen lichaamsgewicht) en dan nog 30 maal ouder te worden dan de andere bijen! Dat het DNA van de bijenkoningin en dat van de voedsterbijen niet verschilt, geeft overigens aan hoe belangrijk voeding wel kan zijn.

Unieke samenstelling
Koninginnenbrij heeft een veranderlijke samenstelling met onder andere:

• waardevol eiwit (12 à 14 %): dat minstens 20 aminozuren aanvoert, waarvan 8 essentiële, in een goed opneembare vorm, en dat met ‘royalactine’ een groeihormoonachtig eiwit bevat dat onmisbaar is voor de ontwikkeling van een larve tot bijenkoningin
• monosacchariden of enkelvoudige suikers (12 à 14 %): voornamelijk glucose en fructose in een ongeraffineerde vorm
• vetten (6 %): met minstens 26 vrije vetzuren en met het belangrijke vetzuur 10-hydroxyl-2-deceenzuur (10-HDA), dat uitsluitend in koninginnenbrij voorkomt
• vitamines van het B-complex, waaronder veel pantotheenzuur (B5) en pyridoxine (B6)
• vitamines A, C, D en E
• talrijke mineralen en sporenelementen
• pure acetylcholine (enige natuurlijke bron)
• enzymen
• hormoonachtige stoffen
• antibacteriële en antibiotische componenten.

Anti-aging
Aan koninginnenbrij worden om te beginnen revitaliserende of ‘verjongende’ eigenschappen toegeschreven. Die zouden te danken zijn aan de complete samenstelling met goed opneembare voedingsstoffen, die zorgen voor een verbeterde celademhaling in de mitochondriën, een versnelde celvernieuwing, een optimale samenstelling van de darmflora en een verbeterde ontgifting. Ook zouden de hormoonachtige stoffen als ‘prohormonen’ samen met het hoge gehalte aan vitamine B5 (essentieel voor de bijnierfunctie) algemeen het hormonale evenwicht bij de rijpere persoon bevorderen en de stressbestendigheid verbeteren. Reken daarbij acetylcholine, die als neurotransmitter het geheugen en concentratievermogen bevordert, bepaalde componenten die de ‘neurogenese’ of het ontwikkelen van zenuwcellen bevorderen en het feit dat koninginnenbrij oxidatieve stress door vrije radicalen vermindert, en je begrijpt dat het vaak als verjongend en levensverlengend ‘levenselixir’ wordt ingezet bij:

• vroegtijdige ouderdomsverschijnselen, ouderdomszwakte
• geheugen- en concentratiestoornissen
• preventie van dementie en neurologische ziekten.

Betere prestaties
De rijkdom aan direct bruikbare voedingsstoffen, in combinatie met prohormonale stoffen, zouden ook het zuurstofverbruik en de mitochondriale functie optimaliseren en zowel het lichamelijke als geestelijke prestatievermogen verbeteren. Hierdoor wordt koninginnenbrij soms ingezet:

• bij sporters: om het prestatievermogen en de uithouding te verhogen, voor een snellere recuperatie na wedstrijden en training
• bij fysieke en geestelijke vermoeidheid
• bij depressiviteit, stressgevoeligheid, gebrek aan levensvreugde, slapeloosheid.

Sterkere afweer
Koninginnenbrij zou een ‘immunomodulerend’ effect hebben door de stamcellen van het immuunsysteem te stimuleren. Vermits er daarnaast ook een rechtstreeks bactericide (bacteriëndodende) en bacteriostatische (bacteriën afremmende) werking van sommige componenten wordt erkend, wordt gelée royale ook aangeraden ter preventie van of bij:

• keel/neus/oorinfecties en infecties van de onderste luchtwegen
• blaasontsteking (cystitis), acne.

Andere mogelijke toepassingen

• ter afname van allergische verschijnselen (o.a. door het immunomodulerend effect, door het stimuleren van de bijnieren, door het aanvoeren van kleine hoeveelheden pollen die “desensibiliserend” werken): astma, hooikoorts, eczema, artritis
• vanwege een positief effect op mannelijke geslachtsorganen (door prohormonen): potentiestoornissen, verminderde vruchtbaarheid
• vanwege een positief effect op vrouwelijke geslachtsorganen (door prohormonen): menopauzale klachten, menstruatieklachten, frigiditeit
• door het ondersteunen van de endocriene functie van de pancreas (insulinewerking): diabetes type 2
• broze en doffe haren, verouderende huid, beenbreuken.

Kwaliteit vereist
Koninginnenbrij is vooral actief als het vers wordt gebruikt; gevriesdroogde preparaten zijn minder actief. Het moet goed afgesloten bewaard worden, liefst in de koelkast. Om oxidatie van koninginnenbrij te vermijden worden er soms de antioxidanten vitamine E en vitamine C aan toegevoegd. Om de potentie te behouden is het mengen van koninginnenbrij met stuifmeelpollen of honing interessant. Een basis van manukahoning kan bijvoorbeeld de weerstandsverhogende werking nog in de verf zetten.