Maca of Peruviaanse ginseng: stimulans voor man én vrouw

De natuur schenkt ons een reeks ‘adaptogene’ planten, die het aanpassingsvermogen verhogen tegen ongunstige factoren zoals geestelijke stress, fysieke belasting, infectie, hitte, kou en stralingen. Vooral ashwanganda, rhodiola, ginseng, eleuterococcus en maca verdienen deze omschrijving. Laatstgenoemde, ook ‘Peruviaanse ginseng’ genoemd, onderscheidt zich van de andere adaptogenen door zijn interessante stimulerende werking op zowel het vrouwelijke als het mannelijke voortplantingssysteem.

Even voorstellen

Maca of Lepidium peruvianum Chacon is een knolgewas dat behoort tot de Brassicaceae of de kolenfamilie, waartoe ook planten als broccoli, waterkers, mierikswortel, rammenas en rapen behoren. Maca gelijkt wat op een raap en wordt geteeld op de hoogvlakten van de Peruviaanse Andes, op meer dan 4.000 meter hoogte. Deze plant was al sinds 2000 v.C. voor de autochtone bevolking zowel een waardevol voedingsmiddel als een medicinaal gewas en werd er verbouwd mits een ingenieus landbouwsysteem. 

Oerkracht uit de Andes

Ten tijde van de Inca’s (1200-1532), gold maca als een uitzonderlijke stimulans van lichaam en geest. De voedingsrijkdom en medicinale waarde ervan werden dermate hoog ingeschat dat de knol zelfs als betaalmiddel werd gebruikt en vooral een privilege werd van de bemiddelde mens. Tot twee decennia geleden was maca praktisch onbekend buiten de Peruviaanse Andes. Door de veeleisende teelt was het gewas ook lokaal sterk in onbruik geraakt. Dankzij het levenswerk van de Peruviaanse dr. Gloria Chacon verwierf maca terug de bekendheid en waardering die ze verdient.

Hoge voedingswaarde, bijzondere componenten

Door een teelt in compleet natuurlijke omstandigheden op een rijke, niet geïndustrialiseerde berggrond en dit op grote hoogte en onder maximale blootstelling aan zon, wind en temperatuurverschillen, slaat maca niet alleen veel micronutriënten op, maar produceert ze ook een paar bijzondere componenten, die de specifieke werkzaamheid van maca bepalen. Alles samen hebben we als ingrediënten:

• 59 % koolhydraten, 10 à 16 % eiwit, 2,2 % vetten (40,1 % verzadigd, 52,7 %) 
• mineralen: minstens 31 goed opneembare mineralen waaronder kalium, calcium, zwavel en magnesium in aanzienlijke hoeveelheden, alsook natrium, ijzer, silicium, bismut, mangaan, zink, kobalt, koper, vanadium, molybdeen
• vitamines: met een aanzienlijk gehalte van bètacaroteen, vitamine C en de B-vitamines B1 (thiamine), B2 (riboflavine) en B9 (foliumzuur)
• glucosinolaten: glucotropaeoline, n-methoxyglucotropaeoline (allerhoogste gehalte van deze bijzondere zwavelstoffen in de Brassicaceae-familie)
• onverzadigde vetzuren: macaënen en macamiden (specifiek voor maca), linolzuur
• fytosterolen zoals bètasitosterol, campesterol en sigmasterol. 
• polyfenolen: waaronder anthocyanen en bioflavonoïden
• alkaloïden, waaronder lepidiline A and B and macaridine

Breed werkend adaptogeen

Door zijn uitzonderlijke voedingswaarde is maca een topper onder de ‘adaptogene’ planten, die het aanpassingsvermogen aan ongunstige omstandigheden verbetert en het fysieke en geestelijke prestatievermogen verhoogt. Deze ‘Peruviaanse ginseng’ fungeert als een katalysator, die essentiële biochemische reacties bevordert en versnelt in onze lichaamscellen, wat de zenuwfuncties, orgaanfuncties en vitaliteit ten goede komt. Door deze brede revitaliserende en versterkende werking is de macawortel dan ook inzetbaar bij:

• vermoeidheid en energiegebrek, herstel na ziekte
• verminderd lichamelijk prestatievermogen en – uithouding
• geheugen- en concentratiestoornissen
• alle vormen van stress en verminderde stressbestendigheid
• verminderde immuniteit
• vroegtijdige ouderdomsverschijnselen, preventie van de ziekten van Alzheimer en Parkinson 

Stimuleert man en vrouw
Wat wetenschappers in het bijzonder hebben aangetoond, is de positieve werking van maca op het voortplantingsstelsel van man en vrouw. Dat was in het verleden al gebleken toen de Spaanse Conquistadores merkten dat hun paarden door de ontberingen op barre hoogten verzwakt en onvruchtbaar waren geworden. De autochtone bevolking raadde hiervoor maca aan. De uitwerking op de dieren was zo overtuigend dat de Spanjaarden prompt 9 ton maca eisten als belasting en vervolgens zelf het gunstige effect van maca op libido en vruchtbaarheid ontdekten. Meer dan vermoedelijk liggen de voor maca specifieke onverzadigde vetzuren macaënen en macamiden aan de basis, in synergie met de glucosinolaten en de fytosterolen. In wetenschappelijke studies ziet men dat maca niet de hormonenspiegels zelf beïnvloedt. Maca werkt eerder in op de receptoren van hormonen (zoals testosteron en luteïniserend hormoon), waardoor deze beter hun werking kunnen uitoefenen op de doelorganen. Mogelijk kan maca ook de oestrogeenafbraak gunstig beïnvloeden. Tot de belangrijkste indicaties van maca behoren dan ook:

• menopauzale klachten (zoals opvliegers, angst en depressiviteit) en een verminderd libido bij  vrouwen en dit zonder invloed op de spiegel van androgenen of oestrogenen. Een review van verschillende studies bevestigt het gunstig effect bij overgangsklachten.
• vrouwelijke subfertiliteit (verminderde vruchtbaarheid): in een studie werden jonge teefjes van diverse hondenrassen tussen 1,5 en 4,5 jaar, die niet meer loops werden, gevoed met macapoeder (1,5 g / 10 kg lichaamsgewicht). Resultaat: alle hondjes wierpen jongen af (tussen 4 en 9 mannelijke en vrouwelijke jongen per diertje).
• premenstrueel syndroom (PMS) bij de nog vruchtbare vrouw
• mannelijke subfertiliteit (verminderde vruchtbaarheid): toediening van maca gedurende 4 maand bij mannelijke vrijwilligers tussen 22 en 44 jaar, toonde aan dat zowel het spermavolume, het aantal spermatozoïden per ejaculatie als de beweeglijkheid van de spermatozoïden toenam.
• verminderd libido en erectievermogen van de man. In een dubbelblind, placebogecontroleerd onderzoek werd aangetoond dat na 8 weken inname van maca het seksueel verlangen bij de man toenam, wat niet was toe te schrijven aan een verbetering van het gemoed of een verandering van de testosteronspiegel. Maca verbeterde in een dubbelblind placebogecontroleerd onderzoek significant de verminderde seksuele functie door antidepressiva en verbeterde het erectievermogen bij milde erectiestoorissen.
• goedaardige prostaatvergroting
• osteoporose bij vrouw en man: die mee wordt veroorzaakt door een te lage spiegel van resp. oestrogenen en testosteron

Bij vruchtbaarheidsproblemen zal het combineren van maca met ondermeer sterke antioxidanten (zoals astaxanthine, ubiquinol en lycopeen), omega-3-vetzuren (zoals DHA), zink, vitamine E en fyto-oestrogenen (zowel bij man als vrouw) nog betere resultaten opleveren.

Welk preparaat kiezen?

De werking van een voedingssupplement met maca hangt natuurlijk af van de kwaliteit die het biedt en de concentratie van de inhoudsstoffen. Voor een algemene tonifiërende werking bij vermoeidheid, stress en zwakke prestaties, werkt een totaalconcentraat van de ganse wortel het best. Als men vooral op het vlak van vruchtbaarheid, libido, menopauze succes en menstruatieproblemen succes wil boeken, werkt een op macaënen en macamiden gestandaardiseerd preparaat het best. 

Waarschuwingen

Maca is een veilig voedingssupplement. In proeven op ratten waarbij megadoses van 15 g/kg lichaamsgewicht werden toegediend, trad geen sterfte op. Toch wordt aangeraden voor alle zekerheid maca te vermijden bij:

• zwangerschap en het geven van borstvoeding
• mannen met verhoogde PSA-waarden (prostaatspecifiek antigen) en prostaatkanker
• vrouwen met hormoongevoelige borstkanker of een voorgeschiedenis daarvan
• mensen met moeilijk te controleren hypertensie (hoge bloeddruk)