Meer groenten eten: zó belangrijk

“Eat food, not too much, mostly plants.” Van deze zin uit het fantastische boek “Een pleidooi voor echt eten” van Michael Pollan ben ik echt fan. Ik haal hem aan in verschillende contexten: als het gaat over een gezond voedingspatroon, over je lichaam durven volgen, over duurzaamheid of dierenleed. Want een eetpatroon dat “mostly plant-based” is en dus veel groenten bevat, is niet alleen goed voor jezelf, maar ook voor onze planeet.

En uiteraard hebben ook dieren er baat bij als we groenten wat meer gaan verkiezen boven vlees. Maar groenten zijn niet meteen het meest populaire item bij kinderen, toch? Het merendeel van hen (en zelfs van de jongeren en adolescenten) haalt de aanbevolen dagelijkse hoeveelheid groenten niet. En da’s jammer, want groenten hebben zoveel voordelen. Lees je mee?

Groenten zijn gezond voor jou …

Voor de ontwikkeling en groei van peuters, kleuters, kinderen en jongeren is een gezond en gevarieerd eetpatroon heel belangrijk. Net als bij volwassenen vormen groenten de basis van hun dagelijkse voeding. (Voor baby’s staat melk uiteraard ook centraal.) Vul dit menu aan met voldoende volkoren, ongeraffineerde granen* (zoals volkoren rijst en quinoa), fruit, peulvruchten, eiwitten (voornamelijk plantaardige, zoals tofu, tempeh of natto), eieren, notenpasta, en kwalitatieve en ongeraffineerde (dus koudgeperste, niet bewerkte en ongeharde) vetten. 

* Waarom ongeraffineerd? 

Je lichaam heeft vezels, vitaminen en mineralen nodig om koolhydraten om te zetten in energie. Geraffineerde pasta, rijst en brood bevatten deze niet meer, waardoor het je lichaam net energie kost om de koolhydraten die je binnenkrijgt te verteren. Bovendien haalt je lichaam elders vitaminen en mineralen weg om je geraffineerde koolhydraten te verteren.

Groenten vormen dus de basis en leveren je onder meer water, koolhydraten, voedingsvezels en ontzettend veel broodnodige vitaminen, mineralen en antioxidanten aan. Varieer voldoende, ook in de bereidingswijze: je kan groenten rauw, gekookt of gestoomd eten, ze in puree of soep verwerken, of zelfs gebruiken als broodbeleg.

… en goed voor de planeet

Dat veel biologische groenten eten goed is voor je gezondheid, betekende wellicht weinig nieuws. Maar wist je dat het ook onze planeet ten goede komt? Hieronder neem ik de vier factoren onder de loep met de grootste impact op ons milieu, namelijk: waterverspilling en -vervuiling, het broeikaseffect, ontbossing en het verlies van biodiversiteit. Allemaal kommer en kwel, denk je? Helemaal niet, want van dit verhaal valt wel degelijk iets positiefs te maken. Biologische groenten helpen namelijk om alle vier die boosdoeners een toontje lager te doen zingen! 

1. Watertekort en -vervuiling

Watertekort

Het eerste grote groentenvoordeel is dat je om groenten te telen veel minder water nodig hebt dan om bijvoorbeeld vlees op tafel te kunnen toveren. Om je een idee te geven: voor de productie van een grote appel (150 g) of een portie aardappelen of groenten bij het avondeten (200 g) is ongeveer 40 liter water nodig. Voor de productie van een kleine biefstuk (200 g) maar liefst 3.960 liter – bijna honderd keer zoveel dus.

Watervervuiling

Een van de grootste vervuilers binnen de voedingssector is de veeteelt. Onze veestapel produceert ontzettend veel mest. Mest bevat nitraten die deels in de lucht (in de vorm van ammoniak, lees: fijn stof) en deels in het grond- en oppervlaktewater terechtkomen. De kwaliteit van ons drink- en zwemwater komt hierdoor in het gedrang, maar ook de visbestanden en dus de biodiversiteit onder water. 

2. Broeikaseffect

Het broeikaseffect heeft jammer genoeg geen introductie meer nodig. Maar terwijl er veel aandacht gaat naar koolstofdioxide (CO₂) als ‘het beruchte broeikasgas’, is methaan maar liefst 28 keer schadelijker dan CO₂ en is distikstofmonoxide zelfs 265 keer schadelijker.

Hoe die broeikasgassen in de atmosfeer terechtkomen? Door het gebruik van niet-duurzame energie (bijvoorbeeld fossiele brandstoffen als aardgas, aardolie en kolen), de veeteelt (dieren scheiden enorme hoeveelheden koolstofdioxide, methaan én distikstofmonoxide uit) en transport (transportmiddelen jagen ook CO₂, methaan en andere broeikasgassen de lucht in).

3. Ontbossing

De CO₂ die in de atmosfeer aanwezig is, wordt voor een deel omgezet in O₂ (zuurstof) dankzij bossen (en dan vooral het tropisch regenwoud) en oceanen. Dat boskap nefast is voor ons milieu, is duidelijk. Wanneer we bossen kappen, kunnen die geen CO₂ meer opnemen en komt dit broeikasgas vrij. Waarom we in hemelsnaam al die bomen omgooien? De grootste ontbossing vindt plaats in het Amazonewoud … waar volop soja wordt geteeld voor veevoeder.

4. Verlies van biodiversiteit

“Biodiversiteit” staat voor iets prachtigs, namelijk: de enorme verscheidenheid aan leven op onze aardbol – van microscopisch kleine algen tot reusachtige walvissen, leeuwen én de mens – maar ook hun genen en de ecosystemen waarin ze leven. De ontbossing zorgt er rechtstreeks voor dat verschillende dieren- en plantensoorten hun woonplaats verliezen. Onrechtstreeks zijn ook de watervervuiling, de verzuring van de oceanen en bodem, de vermesting van de bodem en de klimaatopwarming zelf nefast voor de biodiversiteit. 

Groenten eten: niks dan goeds, dus!

Als we met z’n allen meer groenten gaan eten en minder vlees en zuivel, kan de biologische landbouw onze gezondheid, de gezondheid van onze planeet en het dierenrijk én onze voedselproductie in de toekomst veiligstellen. En of je nu omnivoor, flexitariër, pescotariër, vegetariër of veganist bent: je voedingspatroon moet gevarieerd, uitgebalanceerd en dus volwaardig zijn. Groenten, fruit en volkoren granen vormen daarbij de basis. Maar omdat de meeste kinderen nu eenmaal sneller geneigd zijn om een nieuw koekje te proberen dan een nieuwe groente, deel ik graag wat tips om succesvol groenten te introduceren.

Let’s go:

1. Blijf groenten opnieuw aanbieden, wel vijftien keer als het nodig is. Je werkt het best met kleine stukjes, zo groot als een erwt.
2. Bied groenten de hele dag door aan: zet snackgroenten op tafel en geef ze mee naar school. Stop broodbeleg op basis van groenten in de brooddoos en serveer eens een gezond groenteschijfje om de honger te stillen als zoon- of dochterlief van school komt. Start het avondmaal met een kop gezonde groentesoep en serveer ook tijdens het avondmaal overwegend groenten en volkoren granen. Ga dus voor gezonde family food voor het hele gezin en verstop gerust eens wat extra groenten in de puree, de soep of groenteschijfjes.

3. Je kind hoeft nieuwe dingen niet meteen door te slikken. De smaak en textuur op de tong ervaren is een eerste stap. Ruiken, voelen en likken zijn heel normale reacties als je kindje iets nieuws leert kennen in de keuken. 
4. Vervang “moeten” door “willen” en geef kinderen een keuze. Zo zal “wil je graag wortel of bloemkool” meer kans op succes hebben dan “je moet de bloemkool echt eens proeven, ze is zo lekker”.
5. Leg altijd iets op het bord wat je kind lust. Dat geeft vertrouwen.
6. Beloon of straf niet met eten. Door een beloning te geven na het eten van groenten zeg je impliciet dat groenten niet zo lekker zijn als de beloning.
7. Betrek kinderen bij het eetproces: laat ze mee kiezen wat je gaat eten, neem ze mee naar de winkel en laat ze helpen koken. 
8. Elk kind is uniek. Het heeft voorkeuren, een eigen eetritme en een persoonlijke eetlust. Vertrouw je kind dus zeker als hij of zij zegt genoeg te hebben. Onze eigen intuïtie volgen wat eten betreft, is een gezonde gewoonte die we al te vaak afleren. 

En als laatste:

9. Eet gezellig mee én eet met het hele gezin hetzelfde. Want remember: “Children are great imitators, so give them something great to imitate.”

Je mag je kindje dus het best uitdagen en gezonde en nieuwe dingen blijven aanbieden. Maar maak het aan tafel vooral gezellig. 

Smakelijk!

Klaartje

Dit artikel is geschreven voor ouders van baby’s en kinderen die zich normaal ontwikkelen. Heb je het gevoel dat er iets aan de hand is? Of ontwikkelt je kindje zich niet zoals je verwacht? Neem dan zeker contact op met je kinderarts.