Dat het gebruik van geraffineerde suiker bijdraagt tot heel wat welvaartsziekten zoals diabetes type 2, hart- en vaatziekten en kanker, weet onderhand iedereen. Daarom kiezen sommige consumenten bewust en terecht voor ongeraffineerde zoetmiddelen zoals echte honing, kokosbloesemsuiker, ahornsiroop of oersuiker. Volgens de klassieke dieetleer is dat allemaal weggegooid geld, want “ze bevatten evenveel calorieën als suiker”. Maar BIO GEZOND, die kwaliteit belangrijker vindt dan kwantiteit, ziet wel belangrijke voordelen van ongeraffineerde zoetmiddelen!
Voor alle duidelijkheid
Vooraleer uit te leggen en te onderbouwen dat ongeraffineerde zoetmiddelen wel degelijk elementaire gezondheidsvoordelen bieden ten opzichte van geraffineerde suiker, moeten we wel benadrukken dat ze absoluut met mate moeten gebruikt worden. Want ze hebben inderdaad een hoge energiedichtheid of calorieënaanbreng (inderdaad quasi evenveel als geraffineerde suiker) en door hun hoge gehalte van fructose kunnen ze (net zoals suiker) de lever belasten, de productie van vetten in de lever bevorderen en ontstekingsverschijnselen in de hand werken.
Sterke raffinage versus natuurlijke concentratie
Wie de maagdelijk witte suikerkristallen bekijkt, beseft wellicht niet hoeveel onnatuurlijke, industriële raffinagestappen dit goedje achter de rug heeft. In imposante raffinaderijen ondergaat de suikerbiet of het suikerriet (de hoofdleveranciers van suiker) bewerkingen zoals filteren, centrifugeren, affinatie, carbonatatie en ontkleuring. Niet alleen komen hierbij bepaalde chemicaliën (fosfaten, krijtdeeltjes, zwaveldioxide) en technieken (ion exchange) kijken, bovenal worden alle nuttige stoffen die van nature bij de sucrose (of glucose, fructose) zaten, grondig verwijderd: vitaminen, mineralen, antioxidanten, enzymen…. zodat enkel “lege” calorieën overblijven. Dat staat in schril contrast met de wel zeer eenvoudige winning van ongeraffineerde suikers:
- kokosbloesemsuiker of gula java: bloesemsap van de kokospalm dat gewoon door vochtverdamping wordt ingedikt
- ahorn- of esdoornsiroop: boomsap van de suikeresdoorn dat gewoon door vochtverdamping wordt ingedikt
- oersuiker of ongeraffineerde ruwe rietsuiker: perssap van de suikerrietstengel dat ingekookt wordt
- echte honing: afkomstig van raten uit de bijenkorf die koud geslingerd worden
Met andere woorden: omdat ze geen raffinagestappen ondergaan, er geen chemicaliën worden ingezet noch een blekingsproces ondergaan, worden de natuurlijke suikers in de ongeraffineerde zoetmiddelen wel nog begeleid worden door vitaminen, mineralen en antioxidanten. Welke grote voordelen levert dat op nutritioneel vlak op?
1. Nutriënten aanvoeren versus nutriënten roven
“Suiker is energie” pleegt men vaak te stellen vanuit de reguliere voedingsindustrie. En daar schuilt voor een deel waarheid in: suiker wordt – na afbraak en omzetting tot glucose – inderdaad verbrand tot energie en dit gebeurt in de zogenaamde mitochondriën. Maar de verschillende stoffen of “cofactoren” die daarvoor nodig zijn, zoals magnesium, vitamines B, chroom, zink, mangaan… zijn door de raffinage niet meer aanwezig in de geraffineerde suiker. Resultaat: om de suiker tot energie te verbranden moeten wel de daarvoor benodigde cofactoren uit de eigen lichaamsreserves gehaald worden. Om die reden is suiker een “nutriëntenrover” die magnesium, zink, chroom, vitamines B e.d. rooft, en op langere termijn een belangrijke medeoorzaak is van onder meer diabetes type 2, weerstandsdaling, allergieën, osteoporose, hart- en vaatziekten en kanker.
Ongeraffineerde zoetmiddelen, die enkel een concentratie of indikking hebben ondergaan, voeren wel nog al deze stoffen van nature aan, beroven dus niet het lichaam van nutriënten en liggen – bij matig gebruik – niet aan de basis van de genoemde welvaartsziekten. Deze hogere nutritionele waarde zal op de lange duur een duidelijk verschil opleveren.
2. Antioxidantenbron versus dood product
Een ander en zeer belangrijk verschil tussen beiden zoetmiddelen, is het feit dat suiker geen of nauwelijks antioxidanten bevat, terwijl ongeraffineerde suikers wel antioxidanten aanvoeren. Dat zijn geen holle woorden, want wetenschappers kunnen gelukkig de antioxidanten meten, zoals via het FRAP-meetsysteem. Waar geraffineerde suiker per 100 g (uiteraard) minder dan 0,01 mmol FRAP qua antioxidantenwaarde scoort, is de antioxiderende waarde van ahornsiroop, oersuiker en honing liefst 20 tot 70 maal hoger (0,2 à 0,7 mmol FRAP/100 g) en die van kokosbloesemsuiker (4,9 à 5,2 mmol FRAP/100 g) zelfs 490 à 520 maal hoger. Dat betekent in de praktijk dat ongeraffineerde suikers onze lichaamscellen bijstaan in de strijd tegen en helpen beschermen tegen de gevolgen van schadelijke vrije radicalen. Een welbepaalde studie stelt ronduit: als de westerse mens zijn dagelijkse hoeveelheid geraffineerde suiker vervangt door ongeraffineerde zoetmiddelen, dan komt dat neer op 2,6 mmol FRAP/100g extra antioxidanten. Dat biedt hetzelfde gezondheidsvoordeel als de dagelijkse consumptie van een extra portie bessen of noten (die eminente leveranciers van antioxidanten zijn) of zoals overschakelen van geraffineerde granen op ongeraffineerde granen1.
3. Lagere versus hogere glycemische index (GI)
Geraffineerde sucrose, die nauwelijks verteringsarbeid vergt en ontdaan is van begeleidende stoffen, doet de bloedglucosespiegel zeer snel oplopen en heeft per definitie een ‘hoge glycemische index’ of GI. Ongeraffineerde suikers doen dit toch een stuk minder, onder meer omdat de begeleidende stoffen erin de opname en de vertering van de suikers in de darmen vertragen en ook wel omdat de verwerking van de suikers door de lichaamscellen beter verloopt. Zo heeft suiker een GI van 63 à 72, terwijl ahornsiroop en oersuiker (GI 54), echte, rauwe honing (GI 35 à 64) en kokospalmsuiker (GI 35 à 54) beduidend lager scoren. Dat betekent in de praktijk dat ongeraffineerde suikers de bloedglucosespiegel minder de hoogte injagen da geraffineerde suiker. Dat betekent op zijn beurt dat de pancreas minder insuline moet afscheiden om de bloedsuikerspiegel te verlagen. En lagere insulinespiegels betekenen vervolgens: minder vetopslag in het lichaam, minder oplopen van de triglyceriden in het bloed en minder kans op het ontstaan van ‘insulineresistentie’, het voorstadium van diabetes2.
4. Ontstekingsremmend versus chronische ontsteking bevorderen
Zoals reeds gesteld, voert geraffineerde suiker totaal geen nuttige, gezondheid ondersteunende stoffen aan. Bovendien bestaat ze voor de uit helft geraffineerde fructose, waarvan zeer uitgebreid is aangetoond dat ze in het lichaam vrije radicalen doet ontstaan en ontsteking bevordert. Reken daar nog bij dat suiker een zeer negatieve invloed uitoefent op de darmflora en een notoire rover is van magnesium, en je begrijpt dat de consumptie van suiker de chronische laaggradige ontsteking aan de basis van westerse degeneratieziekten in de hand werkt.
Ongeraffineerde suikers daarentegen bevatten naast hun natuurlijke suikers ook nog een niet onbelangrijk complex van bioactieve stoffen; bij echte honing spreken wetenschappers zelfs van ‘Synergic Multiple Ingredients Factor’ of SMIF. Tot deze bioactieve stoffen behoren heel wat polyfenolen: dat is een klasse van plantenstoffen die gekend staat om zijn ontstekingswerende werking3,4,5. Deze polyfenolen remmen namelijk vrije radicalen af aan de basis van ontsteking en remmen ook enzymen af die ontstekingsprocessen in gang zetten (eicosanoïden). Als ze in bescheiden hoeveelheden geconsumeerd worden en we dus niet teveel van de ontstekingsbevordende (maar ongeraffineerde) fructose binnenkrijgen, passen ongeraffineerde suikerbronnen in een voedingswijze die ontstekingsprocessen wil afremmen.
- Phillips KM, Carlsen MH, Blomhoff R. Total antioxidant content of alternatives to refined sugar. J Am Diet Assoc. 2009 Jan;109(1):64-71.
- Jenkins et al, 1987; Wolever et al, 1992; Brand et al,1991; Collier et al, 1988; Fontevielle et al, 1988
- Joseph SV, Edirisinghe I, Burton-Freeman BM. Fruit Polyphenols: A Review of Anti-inflammatory Effects in Humans. Crit Rev Food Sci Nutr. 2016;56(3):419-44. doi: 10.1080/10408398.2013.767221. Review.
- Yahfoufi N, Alsadi N, Jambi M, Matar C. The Immunomodulatory and Anti-Inflammatory Role of Polyphenols. Nutrients. 2018;10(11):1618. Published 2018 Nov 2. doi:10.3390/nu10111618
- Hussain T, Tan B, Yin Y, Blachier F, Tossou MC, Rahu N. Oxidative Stress and Inflammation: What Polyphenols Can Do for Us?. Oxid Med Cell Longev. 2016;2016:7432797. doi:10.1155/2016/7432797
Geef als eerste een reactie