Gemiddeld rond de leeftijd van 50 treedt bij een vrouw de menopauze in. De ovulaties en menstruaties houden op en de hormonenproductie komt op een laag pitje te staan. Er stelt zich een nieuw evenwicht in en in de periode rond de menopauze of de ‘perimenopauze’ kunnen zich vervelende overgangsverschijnselen voordoen. Gelukkig kunnen heel wat natuurlijke middelen helpen.

Overgangsklachten

De menopauze is geen ziekteproces dat het einde van de jeugd en seksualiteit betekent, maar integendeel de aanzet tot een nieuwe, zinvolle levensfase. Helaas kunnen – vooraleer een nieuw evenwicht bereikt wordt – overgangsklachten optreden zoals: warmteopwellingen, nachtzweten, vaginale droogte en jeuk, blaasproblemen, stemmingswisselingen, angst, verminderd libido, slapeloosheid, hartkloppingen en vermoeidheid. De oorzaak ligt grotendeels bij de vrij bruuske daling van bepaalde vrouwelijke hormonen, de oestrogenen. Dit gebeuren brengt overigens ook de processen van osteoporose (‘botontkalking’) en atherosclerose (‘slagaderverkalking’) in een stroomversnelling.  

Kruiden/Planten

Kruiden met fyto-oestrogeen effect

Om de vaak snel optredende daling van de oestrogeenspiegel in de overgang op te vangen, kunnen kruiden met ‘fyto-oestrogenen’ ingezet worden. In de correcte dosering, geven die een zeer milde, oestrogene prikkel, wat heel vaak een groot verschil kan uitmaken op het levenscomfort. De reguliere geneeskunde beschouwt deze fyto-oestrogenen als regelrechte oestrogenen en waarschuwt (onterecht) dat ze niet mogen gegeven worden bij de aanwezigheid of de voorgeschiedenis van oestrogeen afhankelijke kanker. Toch wordt in die laatste gevallen voor alle veiligheid geadviseerd deze kruiden enkel op voorschrift te gebruiken. De belangrijkste kruiden in deze groep zijn:     

• Humulus lupulus (Hop): wellicht de best onderzochte
• Glycine max (Soja, isoflavonenrijk extract)
• Cimicifuga racemosa (Zilverkaars)
• Linum usitatissimum (Lijnzaad, extract met lignanen)
• Trifolium pratense (Rode klaver), Dioscorea villosa (Wilde yam), Trigonella foenum graecum (Fenegriek), Salvia sclarea (Scharlei) en Salvia officinalis (Salie), Punica granatum (Granaatappel), Pueraria lobata (Kudzu), Glycyrrhiza glabra (Zoethout)…

Kruiden als bronnen van indol-3-carbinol

Ondanks het feit dat het na de menopauze gevormde oestrogeen ‘oestron’ een zwak oestrogeen is, kan het toch in bepaalde gevallen tot een te sterke oestrogene prikkel leiden. Namelijk bij een slechte afbraak en ontoereikende eliminatie (zwakke lever-, nier- en darmfunctie) kan het aanleiding geven tot prikkelende derivaten, de zogenaamde 4-hydroxy- en 16-hydroxy-oestronmetabolieten. Gelukkig zijn er de kruisbloemigen of de kolenfamilie die indol-3-carbinol (I3C) bevatten. Na omzetting tot diindolylmethaan (DIM) remmen zij de afbraak van oestron tot 4- en 16-hydroxy-oestronmetabolieten, ten voordele van de gunstige 2- hydroxy-oestronmetabolieten. Om die reden zetten we op het menu of kunnen kwaliteitsextracten ingenomen worden van:

• Broccoli, Waterkers
• Andere kruisbloemigen: spruiten, bloemkool, boerenkool, andere kolen; ook: rapen, radijzen, rammenas, mierikswortel

Kruiden voor de bloedvaten

Heel wat overgangsklachten zoals opvliegers, nachtzweten en hartkloppingen zijn te wijten aan het feit dat – vooral door de gedaalde oestrogeenspiegel – er een ‘vasomotorische instabiliteit’ in de microcirculatie ontstaat. Om dat tegen te gaan zijn de belangrijkste middelen:    

• OPC-rijke extracten uit Pinus pinaster (Zeeden) en eventueel uit Vitis vinifera (wijnpitten)
• Ginkgo biloba (Ginkgo, Japanse tempelboom)
• Aged Garlic Extract (Gefermenteerde knoflook)

Adaptogene kruiden voor de vrouw

Zonder zelf een fytohormonale werking uit te oefenen, kunnen bepaalde ‘adaptogene’ of versterkende planten wel de werking van de aanwezige hormonen optimaliseren, wat zich kan vertalen in meer seksuele levenslust en minder vaginale droogte. Ook helpen deze adaptogenen de stressbestendigheid te verhogen. De aanraders voor de rijpere vrouw zijn hierbij vooral:

• Lepidium peruvianum (Maca, Peruviaanse ginseng)
• Angelica sinensis (Chinese engelwortel)

Andere nuttige planten

• Kruid met een fyto-progesteron effect, als tegengewicht voor prikkelende oestrogenen: Vitex agnus castus (Monnikenpeper)
• Antidepressieve kruiden: Crocus sativus (Saffraan), Rhodiola rosea (Rhodiola), Hypericum perforatum (Sint Janskruid)
• Kruiden die de leverdetoxificatie bevorderen en dus de afbraak van prikkelende oestrogeenmetabolieten: Silybum marianum (Mariadistel), Cynara scolymus (Artisjok), Curcuma longa (Kurkuma), Bupleurum, Paardenbloem…

Voedingsstoffen

Omega-3-vetzuren EPA en DHA 

Er zijn meerdere redenen waarom de visolievetzuren EPA en DHA (bewezen!) menopauzale klachten verminderen. Als tegengewicht van de ontsteking bevorderende omega-6-vetzuren, werken ze ontstekingsremmend op de vaatwanden met ook een natuurlijke ‘bloedverdunnende’ werking. Dat zorgt al voor meer stabiliteit in de bloedcirculatie en helpt tevens het proces van atherosclerose afremmen. Daarbij komt dat EPA en DHA bijdragen tot een optimale hormonale balans, depressieve klachten verminderen en kwaadaardige cellen helpen afremmen. Er is wel minstens 1 tot meerdere gram EPA + DHA per dag nodig gedurende meerdere maanden en dit van een kwaliteitsproduct (zuiver, niet geoxideerde olie, duurzaam verkregen).

Vitamine E

Op voorwaarde dat zeker geen geïsoleerde D, L- of D- alfatocoferol worden gegeven, maar wel ‘gemengde tocoferolen’ en nog beter ‘gemengde toctriënolen’ uit ongeraffineerde rode palmolie, kan vitamine E overgangsklachten verminderen. Dergelijke vitamine E: remt de verhoogde oxidatieve stress, die gepaard gaat met menopauzale verschijnselen, zorgt voor een betere doorbloeding  (met een betere zuurstofvoorziening van de geslachtsorganen en dito hormonenproductie),  vermindert de vaatwandinstabiliteit en remt atherosclerose. Vitamine E vermindert duidelijk warmteopwellingen en helpt aandoeningen van hart- en bloedvaten voorkomen (vooral beroerte).

I3C en DIM

De reeds hoger aangehaalde indol-3-carbinol (I3C) en de ervan afgeleide Di-indolylmethaan (DIM) kunnen ook als extract gegeven worden. Ze moduleren het oestrogeenmetabolisme in gunstige zin: minder aanmaak van prikkelende en kanker bevorderende 16-alfa-hydroxyestrone-vormen en meer productie van kankerpreventieve 2-hydroxyestrone vormen.

Vitamine C + bioflavonoïden

Verminderen vooral de oxidatieve stress, geassocieerd met menopauze. Ze zorgen bewezen voor minder warmteopwellingen. Ze dragen ook bij tot bescherming tegen hart en vaatziekten en tegen osteoporose.

Andere nuttige nutriënten:

• Stuifmeelpollen en/of Koninginnenbrij: dragen door hun ‘fytosterolen’ bij tot het hormonaal evenwicht en verminderen de kans op depressiviteit
• Glutathion en zijn precursor N-acetylcysteïne (NAC): zijn nuttig voor een betere leverdetoxificatie en dus betere inactivatie van oestrogeenmetabolieten
• Magnesium (bisglycinaat) en Vitamine B-complex: voor een betere stressbeheersing en minder kans op depressiviteit
• Bronnen van omega-7-vetzuren: vnml. uit duindoornolie en macadamiaolie: zijn in de eerste plaats hydraterend en zorgen voor een afname van vaginale droogte en –pijn en van droge huid en – ogen. Ze zorgen ook voor een sneller wondherstel en verlagen, door een ontsteking remmende en natuurlijke bloedverdunnende werking, het risico op hart- en vaatziekten
• De synergie van vitamine D3, vitamine K2, goed opneembare calcium, boor en bioactieve silicium: de belangrijkste voedingsstoffen voor het behoud van sterke botten