Onze intuïtie wordt niet voor niets ons buikgevoel genoemd, daar zit namelijk ons tweede brein, de zetel van onze emoties. In de Oosterse Geneeskunst is het vanzelfsprekend, de Westerse Geneeskunde komt daar stilaan ook achter. Het weeë gevoel in onze maag of buikpijn als we angstig of zenuwachtig zijn, is dus geen inbeelding. Wij beschikken wel degelijk over een “zesde zintuig” in onze darmen. We kunnen onze “gut feeling” ook vertrouwen, want die heeft meestal gelijk…
In onze darmen worden neurotransmitters gemaakt, die via een rechtstreekse verbinding naar onze hersenen gaan, de Nervus Vagus of zwervende zenuw, de zeer belangrijke tiende hersenzenuw.
De Nervus Vagus begint in de hersenstam en innerveert het hoofd, de borst- en buikholte, waar hij zich als een plexus vertakt naar onze spijsverteringsorganen. Hij is de grote zenuw van het parasympatisch zenuwstelsel, en heeft invloed op onze ademhaling, hartslag en spijsvertering. 80% van de zenuwvezels is sensorisch, ze geven de hersenen informatie over wat er zich in de organen afspeelt. Hij bestuurt de stembanden en keelspieren, de sensibiliteit in keel en gehoorgang, is belangrijk voor het vertragen van de hartslag, het verlagen van de bloeddruk, en het bevorderen van de vertering. De Nervus Vagus is cruciaal voor onze gezondheid, een belangrijke sensorische zenuw van hart, longen en buikorganen. Hij loopt langs de bloeddrukregelaar in de halsslagader, de longen en het hart, langs de luchtpijp en het strottenhoofd, vormt een plexus op de slokdarm, waarvandaan de takken naar de maag lopen, en verder naar de darmen.
Onderzoek is nog aan de gang, maar men is er al wel in geslaagd om te bewijzen dat er een razendsnel lijntje bestaat, onder vorm van snelle synapsen, contacten tussen zenuwcellen, waardoor onze buik en ons hoofd communiceren. Waarschuwingssignalen worden daar snel opgepikt.
In onze darmen worden een heleboel neurotransmitters gemaakt die wij nodig hebben om goed te functioneren. Dit zijn chemische stoffen, zoals dopamine, serotonine en adrenaline, die in de hersenen de overdracht van signalen tussen zenuwcellen bewerkstelligen, ze spelen een rol bij de prikkeloverdracht in het zenuwstelsel, van zenuwcellen naar klieren, spieren, zintuigcellen en terug. De Nervus Vagus laat onze hersenen weten wanneer we voldaan zijn, en stimuleert de spijsverteringsenzymen.
Loopt er hierbij iets mis, dan is er een groot risico dat we ziek worden. Zo wordt het grootste deel van de dopamine in de darmen gemaakt, en komt men er nu achter dat de ziekte Parkinson wel eens in de darmen zou kunnen ontstaan. Serotonine wordt omgevormd tot melatonine, o.a. dankzij de stof Tryptofaan, een aminozuur, dat we uit onze voeding moeten halen. Als dit hapert kunnen we slaapproblemen krijgen. Ook andere ziekten worden in verband gebracht met darmproblemen en ontstekingen in die regio, zoals de ziekte van Crohn, depressie of Alzheimer. Onderzoek zal meer duidelijkheid brengen.
Bacteriën in de darmen produceren signaalmoleculen die ons brein beïnvloeden als ze via het bloed de hersenen bereiken. Zo kunnen ze de neurotransmitter Gaba produceren, een signaalstof in de hersenen die angst en stress kan remmen. Onze darmflora heeft invloed op hoe goed we trauma’s kunnen verwerken, op ons humeur, op onze slaap… Ze zijn een echte chemische fabriek.
Het spreekt vanzelf dat als onze darmen voor zulke levensbelangrijke stoffen moeten zorgen, onze voeding daarbij een grote rol zal spelen. Wat we eten is van groot belang voor onze gezondheid, én daarenboven kunnen wij daar zelf veel aan doen!
De Nervus Vagus komt ook langs onze longen, via goede buikademhaling kunnen we daar ook een positieve invloed op uitoefenen. Interessant hierbij is, dat longen en dikke darm in de Oosterse Geneeskunst sterk verbonden zijn en elkaar ondersteunen. Ons ademhalingsstelsel en spijsverteringsstelsel, maar ook onze huid ontwikkelen zich trouwens uit hetzelfde embryonale kiemblad, het endoderm, en hebben gelijkaardige cellen.
Door onze moderne jachtige samenleving werkt onze Nervus Vagus vaak niet naar behoren. De zenuw is minder actief, terwijl hij juist ons zenuwstelsel kalmeert! Een contradictie, maar waar! Doordat het zenuwstelsel dat ons hoort te kalmeren en ons in balans brengt (parasympatisch), zelf minder actief geworden is, heeft het zenuwstelsel dat ons in actie brengt en houdt (sympatisch) vrij spel! Wanneer ons lijf meer in actie is dan in rust, heeft dat heel wat gevolgen voor onze gezondheid. Veel ziektebeelden, lichamelijke en geestelijke aandoeningen kunnen hier het gevolg van zijn, of verergeren als de Nervus Vagus niet ‘wakker’ is! Dit kan leiden tot psychosomatische aandoeningen. Door deze zenuw wakker te schudden, kan je het zenuwstelsel weer in balans brengen, en ongemakken en klachten verminderen.
Mogelijke problemen met de Nervus Vagus zijn ook vaak stress gerelateerd en vaak chronisch, zoals hyperventilatie, fibromyalgie, prikkelbare darm syndroom, obesitas, ….
Je kan de Nervus Vagus kalmeren door koude, om zo je immuniteit te verhogen, koud water in je gezicht plensen, een koude handdoek in de nek leggen of een koude douche nemen. Een diepe buikademhaling of meditatie kalmeert de Nervus Vagus ook, net als wandelen in de natuur. Ademhaling is de enige automatische functie waar we vrijwillig controle over kunnen nemen. Daarom is het logisch om het ademhalingspatroon aan te passen om zo ook de signalen naar de hersenen te sturen. Een gelijkmatige, gebalanceerde ademhalingstechniek vertelt de hersenen om zowel relaxed als alert te blijven. Vooral lang en diep uitademen is heilzaam, de uitademing zou minimum dubbel zo lang moeten duren dan de inademing. Dit stelt je in staat om kalm te blijven, maar wel actief te kunnen werken. Zingen werkt ook goed om de Nervus Vagus te stimuleren.
We kunnen onze gezondheid ondersteunen door onze voeding aan te passen
Probiotica hebben een gunstige werking op de Nervus Vagus en de toestand van de darmflora, de bacteriën die in onze darmen leven, ze wegen tussen een halve en anderhalve kilo. Probiotica zijn producten die grote hoeveelheden melkzuurbacteriën bevatten, die levend je darmen bereiken. Ze kunnen helpen bij darmklachten zoals diarree of obstipatie. Omdat ieder mens heeft een unieke darmflora heeft, hebben ze niet bij iedereen hetzelfde effect. Ze bevatten goede bacteriën die kunnen helpen een verstoorde darmflora te herstellen. Bij een gezonde darmflora zijn de nuttige en schadelijke bacteriën met elkaar in evenwicht. Vezelrijke voeding doet de goede bacteriën toenemen. Zij leven van wat wij niet kunnen verteren. Voor gezonde darmen en de goede werking van de daar aanwezige neuronen, zijn volgende adviezen van toepassing: veel groenten, granen en ander vezelrijk voedsel, minder suiker en vlees. De darmflora kan verstoord raken door gebruik van antibiotica, dan kunnen schadelijke bacteriën de overhand nemen.
Voedingsmiddelen die van nature probiotica bevatten zijn gefermenteerde groenten (zuurkool of kimchi), kefir en kombucha. Daarnaast worden probiotica vaak toegevoegd aan zuivelproducten als Yakult, Activia en Actimel. Voedingsmiddelen als yoghurt en kwark worden vaak onterecht tot probiotica gerekend. Die voedingsmiddelen bevatten wel melkzuurbacteriën, maar die bereiken niet levend je darmen.
Ook de transittijd, de tijd die voedsel erover doet vanaf de opname tot het het lichaam verlaat, hebben een grote invloed.
Serotonine ontstaat door de omzetting van het aminozuur tryptofaan met behulp van enzymen. Tryptofaanrijke voeding is vlees, melk, bananen, vis, eieren, kaas, avocado, peulvruchten, noten en zaden.
Tot slot, ook massage kan de darmen stimuleren. Werk met de klok mee. Soms kan een professionele massage nuttig zijn. Rond de darmen zitten veel lymfebanen, die kunnen gestimuleerd worden, de darmperistaltiek en de doorbloeding kunnen verbeteren, verklevingen kunnen losgemaakt worden, dit komt de vertering ten goede.
Geef als eerste een reactie