Gewoonlijk zijn landschapsparken vrij aantrekkelijke gebieden met heel wat natuurlijke rijkdommen, waarbinnen er echter ook andere functies mogelijk zijn, zoals biolandbouw of zachte recreatie (wandelen, fietsen…). Een belangrijk gemeenschappelijk en verbindend element is de vaststelling dat de huidige landschapsparken niet alleen grotendeels door de mens in het leven geroepen werden, maar ook dat ze op tijd en stond structurele menselijke ingrepen nodig hebben om hun huidig uitzicht te kunnen bewaren. Kortom : de natuur krijgt er flink wat ruimte om zich volop te ontwikkelen, maar nu en dan wordt dit proces grondig of oppervlakkig bijgestuurd.
Een fraai voorbeeld van zo’n landschapspark dat grotendeels door haar inwoners opgebouwd werd, is La Chaîne des Parcs bij onze zuiderburen, meer bepaald op een 60-tal kilometer ten zuiden van de West-Vlaamse stad Kortrijk.
La Chaîne des Parcs
Het gaat hier om een heuse keten van parken, die nog steeds volop aangelegd wordt. Hierbij worden een aantal groene eilanden opgeknapt en uitgebreid binnen een langgerekt gebied dat door heel wat kunstmatige steenkoolbergen ofwel terrils bedekt wordt, en waar de laatste mijn omstreeks het jaar 1990 de deuren sloot.
Op dit moment bestaat dit geheel reeds uit 15 basisparken met een oppervlakte van 4200 hectaren, die tot nu toe al door een 420-tal kilometers recreatieve verbindingswegen voor wandelaars en fietsers met elkaar verbonden worden. In de nabije toekomst zou dit geheel met een 34-tal nieuwe groene kerngebieden aangevuld worden.
Louvre-Lens
Zo werden er rondom het Louvre-Lens – waar heel wat kunstwerken uit het gelijknamige Parijse museum gratis te bezichtigen zijn – enkele tientallen jaren plantaardige wildgroei op een voormalig steenkoolmijnterrein zowat letterlijk “bijgeknipt” en omgezet tot een creatieve mengelmoes van bossen en natuurrijke grasvlaktes.
Aquaterra
Maar de meest spectaculaire realisatie is het Parc des Îles, waarbij een 45-hectaren grote cokesfabriek (vette steenkool voor staalfabrieken) volledig afgebroken en door een natuurrijk landschapspark vervangen werd. In het bezoekerscentrum Aquaterra kunnen we ons via een schaalmodel ofwel een maquette een idee vormen van de dominante aanwezigheid die dit complex hier ooit uitgeoefend heeft.
Parc des Îles
Dichtbij Aquaterra, meer bepaald aan de noordkant van het Parc des Îles, werden ruime waterpartijen aangelegd boordevol rietstengels plus een aantal diepgroene eilanden, en dit aan de voet van terril nummer 205. Het middenstuk van dit park bestaat uit weidse en meestal bloemenrijke grasweiden. Aan de zuidkant vinden we tenslotte een brede gordel van vrij recent aangeplante bomen en struikgewassen, die een modern bedrijventerrein op een natuurrijke manier beginnen te camoufleren.
De Palingbeek
Op een 60-tal kilometer ten noorden van het “Parc des Îles” ligt één van de grootste landschapsparken van West-Vlaanderen, meer bepaald het Provinciaal Domein De Palingbeek.
Het bezoekerscentrum van dit domein herbergt onder meer de permanente tentoonstelling “De Oude Vaart”, waarin teksten, grote zwart-witfoto’s en een korte film ons tonen hoe De Palingbeek merkwaardig genoeg het resultaat is van niet minder dan vijf mislukte pogingen om hier een kanaal te graven, meer bepaald tussen Komen en Ieper. De meeste van die pogingen vonden in de loop van de negentiende eeuw plaats, waarbij vooral de weerbarstige Ieperse kleigrond alle mogelijke plannen naar de prullenmand verwees. De tentoonstelling “Wereldoorlog I” demonstreert ons dan weer hoe het heuvelachtige gebied rondom De Palingbeek tussen de jaren 1914 en 1918 de frontlijn vormde tussen de Duitse en de Engelse troepen.
Tijdens de zowat 12,4 kilometer lange Palingbeekwandeling verkennen we onder meer heel wat bunkers, kraters en restanten van loopgraven uit de Eerste Wereldoorlog. Verder zien we ook hoe dit domein de laatste 25 jaar van 50 tot 250 hectaren uitgegroeid is, waarbij vooral aan de noordkant een aantrekkelijke afwisseling van bossen en weiden in het leven geroepen werd, met doorkijk- en uitzichtpunten op de Kemmelberg en het stadscentrum van Ieper.
Terra Maris
Op een 150-tal kilometer ten noorden van De Palingbeek ligt tenslotte Terra Maris, meer bepaald tussen Oostkapelle en Domburg op het schiereiland Walcheren, in de Nederlandse provincie Zeeland.
Terra Maris, letterlijk land van de zee, presenteert zich als hét museum voor natuur en landschap in Zeeland. Dit museum heeft zich dan ook genesteld in één van de bijgebouwen van het kasteel Westhove, in de nabijheid van het natuurgebied De Manteling.
De vaste tentoonstelling binnen de muren van Terra Maris serveert ons het verhaal van de oorsprong en de evolutie van het Zeeuwse landschap en haar natuurgebieden. Hierbij wordt flink wat aandacht besteed aan de eeuwige strijd tegen de zee, zoals de vele lagen dijken die dit landschap tot op vandaag letterlijk structuur en vorm geven. In de loop der tijden brak deze zee echter zeer vaak doorheen deze dijken, waardoor deze streek nog altijd meer dan 100 verdronken dorpen telt. In Terra Maris worden dan ook heel wat voorwerpen getoond die bij de verkenning van dergelijke dorpen opgegraven werden.
Vlakbij Terra Maris werd een 2,5 hectaren grote tuin gerealiseerd, zeg maar een soort educatief park waar de belangrijkste landschappen van Zeeland op kleine schaal nagebouwd werden, gaande van boomgaarden tot duinen en zelfs heuse vliedbergen, ofwel kunstmatig aangelegde vluchtheuveltjes die bescherming konden bieden tegen het oprukkende water. Bovendien is deze plek ook nog een doorverwijzingspunt naar de verschillende natuurgebieden die door de Stichting Het Zeeuwse Landschap beheerd worden.
Info
www.euralens.org/actions/la-chaine-des-parcs.html
www.polemetropolitainartois.fr/chaine-des-parcs-le-nouveau-schema-strategique-adopte/
www.agglo-henincarvin.fr/Sorties/Parc-des-iles
www.agglo-henincarvin.fr/Sorties/Aquaterra
www.west-vlaanderen.be/domeinen/palingbeek
Onderschriften foto’s
Foto’s 1 tot 5 Aquaterra – Parc des Îles.
Foto’s 6 en 7 De Palingbeek.
Foto’s 8 en 9 Terra Maris.
Geef als eerste een reactie