Natuurlijke hulp bij constipatie

Als er geen specifiek aandoening aan de basis ligt, dan spreken we bij een trage darmlediging van ‘idiopathische constipatie’. Heel wat mensen in onze westerse leefwereld hebben er last van. Omdat een regelmatige stoelgang één van de hoekstenen van een goede gezondheid is, formuleren we een aantal natuurlijke oplossingen.

Aanpakken aangewezen

Hoewel onze stoelgangsfrequentie enigszins individueel bepaald is, is het toch ideaal dat de dikke darm zich dagelijks ontlast van onverteerde voedingspartikels en gifstoffen. Doorgaans spreekt men van constipatie wanneer de darmlediging minder dan 3 maal per week optreedt; vaak gaat dit gepaard met een te harde tot zelfs pijnlijke ontlasting. Het is belangrijk om constipatie aan te pakken want door het ophopen van gifstoffen kan ze een slechte adem en onaangename lichaamsgeur veroorzaken en kan ze bijdragen tot het ontwikkelen van huiduitslag, darmgassen, hoofdpijn en migraine, leverstoornissen, depressiviteit, slapeloosheid, chronische vermoeidheid, aambeien en anale kloven, overgewicht, spataderen, maagbreuk en darmdivertikels. Constipatie verhoogt ook de kans op darmkanker.

Eerst de levensstijl

In de eerste plaats dient een verkeerde levensstijl aangepakt: vooral het eten van geraffineerd, vezelarm voedsel en junkfood, te veel stress die de darm verkrampt, te weinig lichaamsbeweging en te weinig water drinken, moeten bijgestuurd worden. Als deze interventies niet het gewenste resultaat opleveren, dan is de eerste reflex in de natuurgeneeskunde de inname ‘bulklaxeermiddelen’.

Bulklaxeermiddelen

Hetwesterse dieet met bewerkte, geraffineerde voedingsmiddelen voert dagelijks gemiddeld amper 17 g vezels per dag aan in plaats van de aanbevolen 25 à 40 g voor een optimale darmfunctie! Als voedingsvezels uit groenten, fruit, volkoren granen, noten, zaden en peulvruchten niet volstaan, dan zijn er twee groepen van bulklaxeermiddelen die ons extra werkzame vezels aanleveren:

• Oplosbare vezels

‘Oplosbare’ vezels zijn onverteerbare koolhydraten die heel wat water kunnen binden. Dat zorgt in de eerste plaats voor een toename van de darminhoud, waardoor de darmperistaltiek op een mechanische manier wordt gestimuleerd. Ook stellen die vezels in contact met water slijmstoffen vrij, die als een soort gel de darminhoud beter doet verglijden doorheen de darmen. Verder zijn die oplosbare vezels soms een geschikte voedingsbodem voor een harmonische darmflora, wat ook de darmperistaltiek bevordert. En ten slotte wordt door de waterabsorptie ook de consistentie van de stoelgang een heel stuk zachter, wat uiteraard de stoelgang een stuk gemakkelijker maakt. Topbronnen van oplosbare vezels zijn de fijn gemalen zaadhulzen van blonde psyllium of ispaghula (Plantago ovata) en van psyllium of vlozaad (Plantago afra), die 10 tot 40 maal hun gewicht aan vocht kunnen opnemen. Zij zijn een stuk effectiever dan gekneusd of gebroken lijnzaad (Linum usitatissum) en dan haverzemelen (Avena sativa). Komen ook in aanmerking:konjacvezels of geïsoleerde glucomannaan eruit, guargom of geïsoleerde galactomannaan daaruit, fenegriekzaad of geïsoleerde galactomannaan daaruit, Johannesbroodboompitmeel of geïsoleerde galactomannaan eruit, heemstwortel, grapefruitvezels, appelpectine, alginaten….

• Ruwvezels

Daarnaast zijn er ook kruiden met ruwvezels die vooral de darmperistaltiek stimuleren op basis het vochtbindend vermogen. De allerbeste keuze zijn hier de kokosvezels: die bevatten niet alleen per gewichtseenheid het meeste vezels, ze zijn vooral vrij van twee substanties die de extra inname van ruwe granenvezels zoals tarwezemelen minder interessant maken: het mineralenbindende fytinezuur en vaak storende gluten. Voor een optimaal resultaat bij constipatie worden soms de twee types van vezels in synergie aangeboden als voedingssupplement, zoals de combinatie van psylliumvezels als oplosbare vezels en kokosvezels als ruwvezels. Belangrijke voorwaarde bij het gebruik van bulklaxeermiddelen, die flink wat volume innemen, is (uiteraard) de inname met voldoende water.

Kruiden met anthrachinonen

Als bulklaxeermiddelen niet het gewenste resultaat opleveren, kan eventueel de inname overwogen worden van kruiden met anthrachinonen: die prikkelende stoffen kunnen de dikke darm stimuleren tot een snellere transit en tegelijk de opname van water uit de darminhoud afremmen, wat de stoelgang zachter maakt. Het meest ingezette kruid met anthrachinonen is senna (Senna alexandrina/tinnevelly).  Maar dat wordt best enkel kortdurend gebruikt en is niet geschikt voor mensen met ernstige ziekten, maag- en darmaandoeningen, prikkelbare darm of verwikkelde aambeien en mag niet aan zwangere vrouwen, vrouwen die borstvoeding geven en kinderen jonger dan 12 jaar gegeven worden. Eventueel kan ook voor de milder werkende vuilboombast of sporkehoutbast (Frangula alnus) gekozen worden of mag aan Chinese/Russische rabarber (Rheum palmatum) gedacht worden.

Mild laxerende kruiden

Er bestaat nog een klasse van kruiden die mild laxerend werken, en in hoofdzaak aan kinderen en ouderen wordt gegeven. Het gaat om met het suiker mannitol of met organische zuren. Deze stoffen trekken “osmotisch” vocht aan, waardoor er minder terugresorptie van vocht in het colon gebeurt, wat het volume van de darminhoud verhoogt en mechanisch de peristaltiek verhoogt. Sommige planten bevatten daarnaast ook nog vezels zoals pectines en gommen, die bijdragen tot de mild laxerende werking. Tot deze groep behoren vooral: Manna-es (Fraxinus ornis), Tamarinde (Tamarindus indica), Sleedoorn (Prunus spinosa), vijgen, abrikozen, pruimen en rozenbottels. Niet zelden worden één of meerdere planten van deze groep aangeboden onder de vorm van vruchtentabletten, eventueel in combinatie met een lage dosis van de hoger aangehaalde antrachinonen bevattende kruiden zoals rabarber en vuilboom. Een eenvoudige toepassing van deze planten in de volksgeneeskunde zijn geweekte pruimen en – vijgen.

Orthomoleculaire hulp

Naast het inzetten van de bovenvermelde kruidenpreparaten, kan bij constipatie ook aan bepaalde voedingssupplementen gedacht worden:

• Pre- en probiotica: deze voedingssupplementen zorgen voor een optimalisatie van de darmflora of het microbioom, dat in niet onbelangrijke mate de darmtransit meebepaalt. ‘Prebiotica’ zijn stoffen zoals gesplitste galactomannaan, fructo-oligosachariden en inuline, die als voedingsbodem de ontwikkeling van een gezonde, harmonische darmflora bevorderen. ‘Probiotica’ dan weer zijn humane stammen van ‘vriendelijke’ of levensvatbare darmbacteriën zelf die worden aangevoerd om de darmflora te herstellen of te versterken. Ideaal is deze middelen al toe te voegen aan de hoger vernoemde oplosbare en/of ruwvezels, wat wellicht het allerbeste resultaat oplevert.
• Magnesium: dit mineraal bevordert de darmperistaltiek. Maar waar we voor onze algemene gezondheid best een goed opneembare vorm van magnesium innemen, helpt minder goed opneembare magnesium zoals magnesiumsulfaat (‘Engels zout’, bitterzout, Epson zout) het best bij constipatie: omdat die niet of nauwelijks wordt opgenomen, bereikt ze in een maximale hoeveelheid de dikke darm, waar ze haar laxerende werking kan uitoefenen.
• Kombucha: dit ‘postbioticum’ bevat heel wat stoffen met een prebiotische werking. Zie elders in deze BIO GEZOND.
• Vitamine C en begeleidende bioflavonoïden: oefenen een natuurlijke laxerende werking uit.
• Digestieve enzymen, ter ondersteuning van de spijsvertering, waardoor de darmperistaltiek vlotter verloopt: door fermentatie van Aspergillus oryzae verkregen enzymen, bromelaïne uit ananas, papaïne uit papaja.
• MSM (methylsulfonylmethaan, 2 à 4 g/dag): stimuleert de darmperistaltiek.
• Osmotische laxantia: trekken water aan met verminderen van de waterabsorptie in het colon (sommige leiden aanzienlijk tot nevenwerking zoals winderigheid, diarree, misselijkheid…): lactulose, lactitol, sorbitol, mannitol, magnesiumhydroxide…

Op de foto: Topbronnen van oplosbare vezels zijn de fijn gemalen zaadhulzen van psyllium