Wereldwijd beleeft de gangbaar geteelde rijst nog altijd een gestage groei als voedingsgewas. Intussen geldt dit ook steeds meer voor de biologische versie, waarbij er niet alleen heel wat nieuwe rijstsoorten verschijnen, maar tevens flink wat innovatieve rijstproducten. Bovendien beginnen de mogelijkheden van wilde rijst eveneens stilaan aan de horizon te verschijnen.
Rijst is een graansoort, die net als alle andere granen, tot de familie van de grassen behoort.
Op culinair gebied wordt het Europese continent vooral beïnvloed door de ruwweg 7000 jaar oude rijstculturen van Japan en China. Op dit moment zijn de belangrijkste exportlanden van rijst India, Thailand, Vietnam en merkwaardig genoeg de Verenigde Staten. Dit gewas is trouwens de belangrijkste voedselbron voor het grootste deel van de wereldbevolking, vooral in warmere streken. Maar ook Europa beschikt over eeuwenoude rijstculturen in Italië, Spanje, Portugal, Frankrijk en Griekenland.
Wereldwijde groei biorijst
Tussen nu en het jaar 2030 wordt er wereldwijd een sterke groei voorspeld van de consumptie van biologisch geteelde rijstsoorten. Een belangrijke drijfveer hiertoe is het feit dat zowat alle rijstsoorten lactosevrij zijn, maar ook glutenvrij (uitzonderingen hierop zijn notenrijst en meergranenrijst). Bovendien vormt biologische rijst ook steeds meer een belangrijk ingrediënt bij de realisatie van nieuwe plantaardige voedingsproducten en –dranken.
Bio & Fair Trade
Tot nu toe wordt de meeste biologische rijst uit verre landen aangevoerd. Zeer belangrijke uitvoerlanden op dit vlak zijn onder meer India, Cambodja en Vietnam.
Als bewuste consument kunt u hierbij ook letten op de aanwezigheid van Fair Trade-labels, die kunnen garanderen dat lonen en arbeidsomstandigheden bij de rijstteelt menswaardig zijn. Een voorbeeld hiervan is het Indische bedrijf Nature Bio Foods, dat een dochteronderneming in de Nederlandse havenstad Rotterdam opgericht heeft. Dit bedrijf produceert zowat 80 procent van de biologische rijst in India, via ca. 60 000 boeren met een teeltoppervlakte van ruim 80 000 hectaren. In Cambodja krijgen een 500-tal rijstboeren dan weer opleidingen op het gebied van het gebruik van biologische compost en de teelt van de vlinderbloemige mungboon om de bodemvruchtbaarheid te bevorderen.
Duurzaamheid
De meeste rijst wordt per schip naar Europa vervoerd. Tot nu toe is dit één van de minst milieubelastende vormen van transport.Maar ook bij het kweekproces zijn er uitdagingen op het gebied van duurzaamheid, zoals de noodzakelijke vermindering van de uitstoot van het broeikasgas methaan plus het waterverbruik – nu is er gemiddeld 2 000 tot 10 000 liter water nodig om één kilogram rijst te produceren.
Bovendien zal een zuiniger waterverbruik ook steeds belangrijker worden om de opkomende klimaatopwarming beter te kunnen doorstaan. Zo eist de traditionele rijstteelt dat de velden zo’n 15 centimeter onder water worden gezet. Door de velden vlak te maken, kan al heel wat water worden bespaard. Ook het gebruik van direct ingezaaide rijst in plaats van verplantingen, kan tegelijkertijd de productie verhogen en het waterverbruik verminderen. Daarnaast kunnen de boeren de plantresten laten staan. Als deze plantresten op de grond blijven liggen, vermindert dat de verdamping en blijft er meer water in de grond. Bovendien is dit afstervende plantenmateriaal ook goed voor de bodemkwaliteit.
In Bangladesh worden boeren dan weer aangemoedigd om hun rijstvelden tijdens het groeiseizoen 2 tot 3 keer leeg te laten lopen. Dit beperkt de hoeveelheid methaan die wordt geproduceerd, gaat niet ten koste van de opbrengst en bespaart de boeren geld, omdat er een derde minder water nodig is.
Nieuwe rijstsoorten
Nog een ander belangrijk hulpmiddel is de zoektocht naar rijstsoorten die beter aangepast zijn aan bepaalde klimaatomstandigheden. Volgens een ruwe schatting groeien er momenteel niet minder dan een 120 000-tal rijstsoorten op onze planeet. Zo verzamelde een boer in de kustregio Shyamnagar in Bangladesh vrij recent zelf de zaden van een 155-tal (wilde) lokale rijstsoorten, die beter bestand bleken te zijn tegen zout water en extreem weer (stormen). Hieruit kon hij reeds twee bruikbare variëteiten realiseren. In totaal ontwikkelden landbouwers uit die streek de laatste 10 jaar een 35-tal rampbestendige rijstvariëteiten.
Populaire soorten die nu al veelvuldig bij biologische rijstproducten gebruikt worden zijn onder meer basmatirijst, jasmijnrijst, rode rijst en zwarte rijst. Vanuit gezondheidsperspectief wordt aanbevolen om hierbij vooral voor volkoren rijstversies te kiezen, waarbij de volledige korrel bewaard wordt, inclusief de buitenste schil, het zemelenlaagje en de kiem. Dit betekent dat volkorenrijst rijk is aan voedingsvezels, vitaminen, mineralen en gezonde vetten die verloren gaan bij het verwerkingsproces van witte rijst.
Europa
Bij de Europese rijstproductie wordt vanuit historisch perspectief vooral van de Japonica-rijstsoort gebruik gemaakt. Deze teelt is trouwens sterk gemechaniseerd, zoals het pompen van water, machines voor de oogst, droogmachines, pelmachines en sorteermachines. Toch wordt er hier ook heel wat aandacht geschonken aan lokale rijstsoorten, zoals Carnaroli, Arborio en Baldo voor de risottoschotels in Italië of Bahia, Senia en Bomba voor de paellaschotels in de streek rond de Spaanse stad Valencia. Hier nemen de rijstvelden niet minder dan 70 procent in beslag van een lokaal water- en vogelrijk natuurgebied.
Rijst in veengebieden
Stilaan begint de rijstteelt ook naar Noord-Europa op te rukken. Zo ontdekte men vrij recent een ietwat aparte rijstsoort, die nu al door verschillende boeren in veengebieden in het relatief koude en hooggelegen noorden van Zwitserland geteeld wordt. In Nederland werd een kweekexperiment rond “polderrijst” in veengebieden in het leven geroepen, dat vrij beloftevol lijkt, maar waarbij echter nog een hele weg moet afgelegd worden.
Wilde rijst
Een andere kans voor Europa is de mogelijke teelt van wilde rijst, die als een heuse “superfood” beschouwd wordt. Verschillende Indianenstammen in de Verenigde Staten leven reeds lang van wilde rijst, en nu wordt er op dat continent ook meer en meer wilde rijst in (door dijken omringde) plassen of vijvers met stilstaand water gekweekt, en dan vooral in de staten Minnesota en Californië. In ons land zou deze teelt eveneens mogelijk moeten zijn, want vrij recent moest wilde rijst als snelgroeiende “woekerplant” verwijderd worden in natuurgebieden langs de Leie-rivier in West- en Oost-Vlaanderen.
Info
www.sustainableeurice.eu/european-rice/
www.low-impact-farming.info/rice-growing
Geef als eerste een reactie