Calorieën tellen is niet de basis om af te vallen (2)

Waarom cola wel ongezonder is dan vers vruchtensap en je eerder dik maakt

In de septembereditie van BioGezond legden we uit dat het tellen van calorieën maar zeer oppervlakkig voedingsmiddelen of dranken inschat, zonder rekening te houden met hun echte voedingswaarde of effecten op de gezondheid. Helaas wordt die die eenzijdige kijk van de calorieënleer misbruikt door de cola-industrie, die triomfantelijk beweert dat een glas vruchtensap helemaal niet beter is dan een suikerhoudende cola, “want er zitten evenveel calorieën in”.  Onzin, zo blijkt.

Ongeraffineerde suikers
Op voorwaarde dat ze geen toegevoegde suiker of kunstmatige additieven bevat, is een bij voorkeur vers geperst glas vruchtensap zeker niet ongezond. Toegegeven, de waardevolle vezel is uit het fruit verdwenen, waardoor de bloedsuikerspiegel sneller in de hoogte gaat en de darmen worden onthouden van nuttige ballaststoffen uit het fruit. Ook kunnen de vruchtenzuren bij overmatig gebruik het tandglazuur aantasten. Maar het gaat in elk geval om een drank met ongeraffineerde suikers, die – in tegenstelling tot de geraffineerde suiker in cola en frisdranken – van nature nog vergezeld zijn door de mineralen, de vitaminen en de enzymen uit de vruchtensoort waaruit ze geperst werden. Er worden dus voor de verbranding van deze vruchtensuikers (in de zogenaamde ‘mitochondriën’) tegelijk ook de daarvoor nodige cofactoren aangevoerd via vruchtensap.

Stofwisseling ondersteund

Verder ondersteunen die mineralen, vitaminen en enzymen, samen met de voor een bepaalde vrucht specifieke ‘secundaire plantenstoffen’ de stofwisseling in het lichaam. Zelfs in die mate dat een grote overzichtsstudie concludeerde dat pure vruchtensappen – ondanks het feit dat ze inderdaad ongeveer evenveel calorieën aanvoeren als frisdranken – bij matig gebruik niet bijdragen tot gewichtstoename bij kinderen en adolescenten¹! En ook belangrijk om weten: het drinken van pure vruchtensappen verhoogt – in tegenstelling tot cola en andere frisdranken – de kans op diabetes type 2 niet^2,3.

Gunstige effecten

De zogenaamde ‘secundaire plantenstoffen’ in bepaalde vruchtensappen hebben bovendien soms vrij interessante antioxiderende en ontsteking werende eigenschappen. Zo kan driemaal per week tot tweemaal daags een glas vers appelsap de kans op de ziekte van Alzheimer met liefst 75 % verlagen⁴ en dat is te danken aan het sterke antioxidans fisetine, dat uiteraard totaal niet in frisdrank zit. Ook van bosbessensap is aangetoond dat het merkbaar het geheugen bij ouderen verbetert door de anthocyanen en de stilbenen erin⁵. Pure grapefruit- en sinaasappelsap dan weer, bevorderen door hun polyfenolen de functie van de bloedvaten⁶. Kriekensap verlaagt door zijn specifieke anthocyanen het urinezuurgehalte en de kans op jichtaanvallen⁷. En wat gezegd van granaatappelsap? Een glas per dag kan door de ellagitaninnes erin zeer significant de ontwikkeling van prostaatkanker afremmen⁸!  

‘Lege’ calorieën

De cola-industrie gaat er prat op dat een glas gewone cola niet meer calorieën bevat dan een glas vruchtensap en dat klopt inderdaad. Maar daar houdt verdere vergelijking totaal op, want om te beginnen is cola een bron van geraffineerde suiker en dus van ‘lege’ calorieën. Om die suiker te verbranden in de mitochondriën moeten voedingsstoffen elders uit het lichaam gehaald worden: cola is dus een notoire rover van voedingstoffen. Verder zit in cola voor de scherpere, frisse smaak ook fosforzuur (wat trouwens van cola een succesvol antiroestmiddel maakt), en om dat zuur te neutraliseren worden in het lichaam de waardevolle basische mineralen calcium en magnesium opgeofferd, zoals uit de botten. Bovendien werkt fosforzuur ook cariës in de hand. Wat veel mensen ook niet weten is dat cola een aanzienlijke hoeveelheid geraffineerd zout bevat! Bovendien zit er in cola cafeïne en dit helemaal niet in combinatie met antioxidanten, zoals dat in een kop kwaliteitskoffie wel het geval is. Ten slotte heeft cola zijn kleur te danken aan kunstmatige karamelkleurstoffen, die in dierenstudies kankerverwekkend blijken te zijn.

De potentiële gevolgen

Je zal het niet zo snel in de mainstream media lezen en de ‘feel good’ cola-advertenties verzwijgen het ook, maar door alle hierboven opgesomde ingrediënten met hun potentiële negatieve effecten op de gezondheid, is het niet te verwonderen dat studies aantonen dat regelmatig cola drinken de kans verhoogt op:

• overgewicht
• diabetes type 2 en zwangerschapsdiabetes
• hart- en vaatziekten, hoge bloeddruk en beroerte
• osteoporoseen jicht
• nierstenen (calciumoxalaat-)
• leukemie, long-, lever- en schildklierkanker (in dierenproeven)
• pancreaskanker
  
  

Cola (met suiker)	Vers, 100 % vruchtensap
Calorierijk, sterke associatie met overgewicht en diabetes type 2	Even calorierijk; maar minder of niet geassocieerd met overgewicht, geen associatie met diabetes type 2
Geraffineerde suiker zonder voedingsstoffen	Ongeraffineerde suiker met begeleidende vitaminen, mineralen, enzymen en ‘secundaire’ plantenstoffen
Fosforzuur: meer cariës + sterke calciumrover	Natuurlijke zuren: meer cariës
Kunstmatige cafeïne	Geen cafeïne
Vrij veel geraffineerd zout	Geen zout
Kunstmatige, potentieel kanker- verwekkende karamelkleurstoffen	Geen kleurstoffen
Regelmatig gebruik is geassocieerd met verschillende degeneratieziekten	Regelmatig, beperkt gebruik draagt soms bij tot de preventie van bepaalde ziekten

‘Light’ is niet beter

Wie opgelucht ademhaalt en zegt dat hij het gelukkig houdt op ‘cola light’ of ‘cola zero’ met kunstmatige, caloriearme zoetstoffen, moet we ook teleurstellen. Om te beginnen zitten in dergelijke frisdranken zonder suiker nog steeds de kwalijke ingrediënten fosforzuur, cafeïne en kunstmatige karamelkleurstoffen. Maar – mede door de kunstmatige zoetstoffen erin – is er een duidelijke associatie tussen het gebruik van deze (inderdaad caloriearme) dranken en een groter risico op overgewicht, hart- en vaatziekten, diabetes type 2 en depressiviteit! Je begrijpt het goed: ‘light’ frisdranken bevatten minder calorieën dan vruchtensappen, maar vertonen wel een relatie met een verhoogde kans op degeneratieve ziekten.

Besluit

Dat gewone cola en vers vruchtensap ongeveer evenveel calorieën bevatten, klopt. Maar waar het beperkte gebruik van verse, pure vruchtensappen doorgaans niet leidt tot gewichtstoename en zelfs op bepaalde manieren door nuttige plantenstoffen de gezondheid kan bevorderen, is het regelmatige gebruik van cola nefast voor het lichaamsgewicht en compromitteert ze op verschillende vlakken de gezondheid. De consument wordt (weer eens) bedrogen door het hanteren van een zeer grove parameter, die de kwaliteit van voedsel of drank helemaal niet inschat: het tellen van calorieën. 

1. O’Neil CE & Nicklas TA (2008) A review of the relationship between 100% fruit juice consumption and weight in children and adolescents. American Journal of Lifestyle Medicine 2:315–54.
2. InterAct Consortium. Consumption of sweet beverages and type 2 diabetes incidence in European adults: results from EPIC-InterAct. Diabetologia. 2013 Jul;56(7):1520-30. doi: 10.1007/s00125-013-2899-8.
3. InterAct Consortium. Consumption of sweet beverages and type 2 diabetes incidence in European adults: results from EPIC-InterAct. Diabetologia. 2013 Jul;56(7):1520-30. doi: 10.1007/s00125-013-2899-8.
4. Amy Chan and Thomas B. Shea. Dietary Supplementation with Apple Juice Decreases Endogenous Amyloid-%u03B2 Levels in Murine Brain. Journal of Alzheimer’s Disease, 16:1 (January 2009)
5. Krikorian et al. Blueberry Supplementation Improves Memory in Older Adults. J. Agric Food Chem. 2010 April 14; 58(7): 3996–4000.
6. Duthie et al, 2006; Leifert and Abeywardena, 2008; Ross, 2009; Grassi et al, 2009; Dalgård et al, 2009; Chong et al,2010
7. Pantuck, a J., Pettaway, C. a, Dreicer, R., Corman, J., Katz, a, Ho, a, … Heber, D. (2015). A randomized, double-blind, placebo-controlled study of the effects of pomegranate extract on rising PSA levels in men following primary therapy for prostate cancer. Prostate Cancer and Prostatic Disease, 18(3), 242–248. http://doi.org/10.1038/pcan.2015.32
8. Martin, K.R., Bopp, J., Burrell, L. and Hook, G. (2011), The effect of 100% tart cherry juice on serum uric acid levels, biomarkers of inflammation and cardiovascular disease risk factors. The FASEB Journal, 25: 339.2-339.2. https://doi.org/10.1096/fasebj.25.1_supplement.339.2