Natuurlijke hulp bij benigne prostaathypertrofie (BPH)

Door een goedaardige vergroting van de prostaatklier kunnen bij de rijpere man vervelende plasklachten optreden. Op voorwaarde dat er tijdig wordt ingegrepen, kunnen natuurlijke maatregelen zorgen voor een beter plascomfort en kan een operatief ingrijpen vermeden of uitgesteld worden. Wat zijn de mogelijkheden?

Wat is BPH precies?

Benigne prostaathypertrofie (BPH), ook ‘prostaatadenoom’ of ‘goedaardige prostaatvergroting’ genoemd, is de term voor een overmatige groei van de prostaatklier die bij mannen vanaf de leeftijd van 45 à 50 jaar kan optreden. Zo’ n 20 % van de vijftigers, 50 % van de zeventigers en 80 % van de tachtigers krijgt door die vergroting van de prostaat vervelende klachten bij het urineren. Normaal is de prostaat namelijk ongeveer zo groot als een walnoot en omsluit ze de urinebuis waar deze de blaas verlaat. Bij vergroting van de prostaat kan bijgevolg de urine niet langer ongehinderd geloosd worden door de blaas, omdat de blaasuitgang zich niet meer voldoende kan openen. Dit kan zich uiten in diverse klachten, waaronder:

• pollakisurie: het frequent kleine beetjes ‘moeten’ plassen door een vervelende, moeilijk te bedwingen aandrang of ‘urgency’
• nycturie: ’s nachts vaak het bed uitmoeten om steeds maar kleine beetjes tot zelfs maar enkele druppels te moeten lozen
• een vertraagd begin van de urinelozing (lang moeten ‘wachten’) en de lozing die meer tijd in beslag neemt
• een zwakke, fijnere of meer verspreide straal
• ‘stotterend’ plassen of plassen dat in twee of meerdere tijden gebeurt
• langdurig nadruppelen
• een onvoldaan gevoel van niet ‘uitgeplast’ te zijn door resterende urine in de blaas

Mogelijke verwikkelingen van benigne prostaathypertrofie in een gevorderd stadium zijn: retentie (een plots onvermogen om te plassen doordat de blaas de verhoogde weerstand niet meer kan overwinnen, wat dringende medische interventie vereist) en prostatitis, een pijnlijke ontsteking van de prostaat door infectie.

Mogelijke oorzaken

Er zijn twee hoofdmechanismen die het ontstaan van BPH verklaren en mee worden veroorzaakt door een westerse, bewerkte voeding. Eerst en vooral kan de ‘chronische laaggradige ontsteking’ die mee aan de basis ligt van alle aandoeningen bij de mens, ook zorgen voor de abnormale groei van de prostaat en de daaraan verbonden plasklachten. Verder is er ook een hormonale oorzaak: er gebeurt een onnodige omzetting van het mannelijke hormoon testosteron in stoffen die prostaat prikkelen tot een volumetoename: dihydrotestosteron (DHT) en 17-bèta-oestradiol. Die omzetting wordt door meerdere factoren in de hand gewerkt:

• een onvolwaardige voeding met nutritionele tekorten zoals een gebrek aan zink (dat normaal het enzym alfareductase dat testosteron omzet tot DHT, afremt), aan selenium en aan fyto-oestrogenen (die het negatieve effect van 17-bèta-oestradiol afremmen)
• overgewicht: vooral in het zogenaamde ‘buikvet’ wordt testosteron omgezet door het enzym aromatase tot 17-bèta-oestradiol

Kunnen overigens ook nog een rol spelen: het teveel voorkomen in de voeding van stoffen met een ‘xeno-oestrogene’ werking zoals herbiciden, pesticiden, hormonale residu’s…, atherosclerose of aderverkalking, waardoor de bloedcirculatie in de prostaat afneemt en de omzetting van testosteron in de hand wordt gewerkt, een zittende levenswijze, het overmatige gebruik van de ‘zinkrovers’ alcohol en suiker, alsook erfelijke factoren.

Uitsluiten van kanker

Bij prostaatklachten moet door de arts zeker prostaatkanker, tegenwoordig de meest voorkomende kanker bij mannen, uitgesloten worden. Daarom doen 50- plussers er goed aan zich regelmatig door de arts te laten controleren.

Natuurlijke steun
In de beginfase kan BPH goed reageren op een natuurgeneeskundige behandeling. Vooral in stadium I (frequent kleine beetjes urineren, ’s nachts vaak moeten opstaan om te urineren, lang moeten wachten vooraleer urinestroom op gang komt en een zwakke straal) en stadium II volgens Alken (verminderde blaasfunctie met onvolledige lediging v.d. blaas) kunnen gunstige effecten verwacht worden. Meer gevorderde gevallen, en zeker in geval van verwikkelingen, zullen een chirurgische interventie vereisen.

Algemene adviezen

• Veel beweging nemen, met uitzondering van langdurig fietsen dat niet zo goed is vanwege het langdurig zitten en de druk van het zadel op de prostaatstreek
• Vermijd langdurig zitten
• Vermijd roken: tabaksrook bevat veel cadmium, een antagonist van de voor de prostaat zo belangrijke zink
• Afvallen bij overgewicht

 

Ondersteunende voedingsadviezen

Zijn vooral af te raden:

• alcohol (vooral bier): veroorzaakt onder meer zinkgebrek en verhoogt ontsteking
• geraffineerde suikers en witmeelproducten: verhogen o.m. kans op chronische ontsteking, zinkgebrek en atherosclerose
• ‘slechte’ vetten, die chronische ontsteking in de hand werken:
• alle industriële, geraffineerde oliën (zijn onder meer ontdaan van vitaminen E en A)
• alle geharde en gehydrogeneerde vetten, bronnen van slechte ‘transvetzuren’: bakmargarines, mayonaise, dressings en sauzen, alle mogelijke verwerkte voedingsmiddelen
• verhitten (bakken, braden) van oliën rijk aan meervoudig onverzadigde vetzuren, wat leidt tot de vorming van geoxideerde en ontsteking veroorzakende vetzuren
• een overmaat aan omega-6-vetzuren t.o.v. omega-3-vetzuren, die via een verstoring van het prostaglandinemetabolisme ontstekingsverschijnselen verhogen: maïsolie, sojaolie, saffloerolie, zonnebloemolie, …worden (zelfs biologisch, ongeraffineerd en koudgeperst) best volledig vermeden, inclusief de voedingsmiddelen die ze bevatten
• sterk gekruid voedsel
• koude dranken: prikkelen de blaas tot meer aandrang
• koffie, echte thee, cola, chocolade: bronnen van cafeïne
• voedingsmiddelen waarvoor allergie of intolerantie bestaat: vaak koemelk, gluten, citrusvruchten, nachtschaden, pinda’s, aardbeien….

Aan te raden:

• Biologische landbouwgewassen, die in vergelijking met de reguliere gewassen:
• 20 à 40 % meer celbeschermende antioxidanten bevatten
• naargelang de klasse, 18 à 69 % meer ontstekingsremmende polyfenolen bevatten
• geen pesticiden bevatten die als ‘xeno-oestrogenen’ de prostaatklier prikkelen
• veel minder cadmium bevatten, het zware metaal dat een antagonist is van het voor de prostaat zo belangrijke zink
• bronnen van zink (belangrijk voor de gezonde prostaat, verminderen de aanmaak van DHT!): vis, bio-vlees (lamsvlees is een topper) en -gevogelte, bio-eieren; peulvruchten, noten en zaden, biergist, zeewier
• bronnen van fytosterolen en bètasitosterol (remmen de omzetting van testosteron tot DHT en 17-bèta-oestradiol, verminderen ontstekingsverschijnselen in de prostaat): koudgeperste plantaardige oliën (liefst rijk aan omega-3-vetzuren, zie verder;  olijfolie, koksolie), noten en zaden (in het bijzonder pompoenpitten), sojabo­nen, volle granen (zilvervliesrijst), avocado, artisjok, aubergine
• natuurlijke bronnen van fyto-oestrogenen (verminderen de prikkel van het 17-bèta-oestradiol op het prostaatweefsel): gefermenteerde soja (tempeh, natto: isoflavonen), lijnzaad en andere zaden, koolsoorten (broccoli, witte kool…), volle granen
• bronnen van de omega-3-vetzuren alfalinoleenzuur of ALA (lijnzaadolie, koolzaadolie, walnoten) en EPA/DHA (vette vissoorten): zij bevorderen de aanmaak van de goede prostaglandines type 3 die ontstekingsverschijnselen afremmen
• vochtafdrijvende groenten als peterselie, selder, venkel, asperge, waterkers, Oost-Indische kers, prei, raap, radijs, rammenas, paardenbloemblad, brandnetelkruid….
• Vitamine B6 – bronnen: tarwekiemen, soja, biergist, walnoten, vette vis, zilvervliesrijst, ei, wieren
• Bronnen van vitamine E (volle granen, ongeraffineerde rode palmolie), lycopeen (tomaten, watermeloen, roze pompelmoes, abrikoos, mango, papaja) en selenium (kwaliteitsvlees, vis, volle granen, noten en zaden, linzen en peulvruchten, knoflook, ui en broccoli): zijn ook belangrijk voor een goede functie van de prostaat en beschermend tegen kanker
• Groene thee (remt aanmaak van DHT en oestradiol uit testosteron) en granaatappelsap (remt oestrogenen en xeno-oestrogenen af)  

Fytotherapie

Kruidenextracten kunnen zeer nuttig zijn bij de aanpak van prostaatklachten.

• Kruiden die vooral het ontstekingsniveau in de prostaatklier verlagen:
• Kurkuma (Curcuma longa/xanthorrhiza): aangehouden inname van het ‘kurkumafytosoom’ met een gegarandeerde opname van de actieve curcuminoïden vermindert de plotse aandrang, de frequentie van het moeten plassen, het aantal keren dat ’s nachts moet opgestaan worden en het vervelende gevoel van resterende urine

• Veenbes (Vaccinium macrocarpon): een extract van de pel, pitten en vruchtvlees verbetert even goed de urinaire klachten als het regulier medicijn tamsulosine, met minder moeite bij plassen, verbeterde plassnelheid en minder achterblijvende urine
• Epilobium parviflorum/angustifolium (Kleinbloemig wilgenroosje/Wilgenroosje): kent vooral een traditioneel gebruik in de volksgeneeskunde, maar is vaak verrassend effectief
• Kruiden die vooral de vorming van dihydrotestosteron en17-bèta-oestradiol afremmen, alsook hun binding op de prostaatklier (door fytosterolen en in het bijzonder bètasitosterol, door lignanen):
• Zaagpalmetto, zegepalm of sabal (Serenoa repens, Sabal serulata): zorgt niet zozeer voor een afname van het prostaatvolume, maar doorgaans wel voor een duidelijke afname van de aandrang tot plassen en van het frequent nachtelijk urineren, een verbetering van de urinestraal en de onvolledige blaaslediging (op voorwaarde van 320 mg per dag van een koudgeperst, liposterolisch CO2-extract)
• Pompoenpitten en –olie (Cucurbita pepo): verbeteren ook door andere inhoudsstoffen de werking van de blaasspieren en de blaassluitspieren. Dagelijks een paar soeplepels pompoenpitten eten of een soeplepel olie ervan is zeer goede maatregel
• Lijnzaadlignanen (Linum usitatissimum): niet zozeer de olie, dan wel de houtige lignanen remmen DHT en oestradiol af
• Brandnetelwortel (Urtica dioica), niet het kruid
• Kunnen ook nuttig zijn:
• Gefermenteerde knoflook (Allium sativum): verbetert de doorbloeding van de prostaat, helpt prostatitis (prostaatontsteking) voorkomen
• Urinedrijvende middelen en/of ontsmettende kruiden (tegen prostatitis): Echte guldenroede (Solidago virgaurea), Echinacea purpurea, Buchu (Barosma betulina), Beredruif (Arctostaphylos uva-ursi), Maïsstempels (Zea mays) 
• Paardenkastanje (Aesculus hippocastanum), Stekelige muizedoorn (Ruscus aculeatus) Mastiekboom (Pistacia lentiscus): verminderen de congestie (overvulling) van de bekkenorganen, waaronder de prostaat; verbeteren de doorbloeding van de bekkenbodem

Voedingssupplementen

• Zink: remt de enzymen 3- en 5-alfareductase, die testosteron omzetten in het krachtige prostaatprikkelende dihydrotestosteron; vermindert de binding van testosteron en dihydrotestosteron aan de prostaatcellen; vermindert de prolactine-afgifte van de hypofyse dat het voornoemde enzym stimuleert en de opname van testosteron door de prostaatcellen verhoogt; is nodig bij tussenstappen voor de vorming van goede ontstekingswerende prostaglandines 1 en 3 uit linolzuur en alfalinoleenzuur. Toediening van zink alleen al (een week à 10-tal dagen 100 mg, dan 22,5 mg/dag) doet vaak snel de klachten en het volume van de prostaat afnemen. Best onder de vorm van gecheleerde zink: zinkbisglycinaat, zinkmethionine
• Quercetine: deze ‘koningin van de bioflavonoïden’ is een ‘zinkionofoor’ die de opname van zink door de prostaatcellen bevordert; oefent zelf een ontstekingsremmende werking uit op de prostaat en bevordert als zwavelrijke component de leverontgifting. Kies voor quercetine met een gegarandeerde opname zoals een fytosoom.
• Visolie van een onberispelijke kwaliteit (met de omega-3-vetzuren EPA en DHA): ontstekingsremmend op de prostaat, remt oestrogenen af
• Astaxanthine (uit de bloedregenalg): sterk beschermend antioxidans van de prostaat, remt de omzetting van testosteron tot DHT
• Bètasitosterol: vermindert de ontstekingsbevorderende prostaglandines van het type 2, leukotriënen en tromboxanen, waardoor minder klachten
• Stuifmeelpollen: is vermoedelijk door het gehalte aan fytohormonen en essentiële vetzuren effectief bij prostaatklachten
• Methylsulfonylmethaan (MSM), cysteïne, methionine, selenium: verhogen de uitscheiding van cadmium, de antagonist van zink
• Vitamine B6 (pyridoxal-5’-fosfaat): vermindert samen met zink verhoogde prolactinespiegel en bevordert de aanmaak van de ontstekingswerende prostaglandines 1 en 3
• Glutaminezuur, alanine en glycine: is een combinatie van 3 aminozuren die prostaat verkleinen
• Prostaatglandular (organotherapie): door gehalte aan zink, prostaglandines, vetzuren, orgaanspecifieke peptiden…

• Soja–isoflavonen (vooral genisteïne) en anderefyto-oestrogenen: verminderen de prikkel van 17-bèta-oestradiol
• Vitamine E, selenium en lycopeen: zijn belangrijke celbeschermende antioxidanten voor een gezonde prostaat en ter preventie van prostaatkanker